Glukozamina – działanie, zastosowanie i przeciwwskazania
Glukozamina – co to jest? Jakie są jej formy?
Glukozamina (2-amino-2-deoksy-β-d-glukopiranoza) to naturalnie występujący, rozpuszczalny w wodzie endogenny aminosacharyd (aminocukier), który syntezowany jest z glukozy. Jego budowa opiera się na cząsteczce glukozy przyłączonej do grupy aminowej. Ciekawym faktem jest, że glukozamina jest pochodną metabolizmu glukozy zachodzącego w komórkach organizmu, w której grupa hydroksylowa została zastąpiona grupą aminową. Glukozamina jest podstawowym składnikiem do syntezy glikozaminoglikanów (GAG’s), które są kluczowymi elementami strukturalnymi chrząstki stawowej i tkanek łącznych. GAG’s odgrywają istotną rolę w nadawaniu chrząstce właściwości takich jak elastyczność, wytrzymałość i giętkość. Glikozaminoglikany są przyłączone do rdzenia białkowego i tworzą proteoglikany łącząc się za pomocą wiązań kowalencyjnych z białkami. GAG’s syntezowane są w komórkach przy udziale enzymów aparatu Golgiego. Do grupy tych związków należą siarczan heparanu, siarczan chondroityny, siarczan keratanu i kwas hialuronowy.
Przykładowo, w kwasie hialuronowym dzięki cząsteczce glukozy, za pomocą wiązań β-(1-4) i β-(1-3) glikozydowych połączone są powtarzające się cząsteczki N-acetyloglukozaminy i kwasu glukuronowego czyniąc strukturę stabilną energetycznie.
Odkryj produkty zawierające ten składnik:
Jak działa glukozamina? Właściwości zdrowotne
Glukozamina wpływa na GAG’s w dwojaki sposób. Możliwy mechanizm działania siarczanu glukozaminy prawdopodobnie polega na tym, że siarczan glukozaminy pobudza syntezę glikozaminoglikanów, a także zapobiega rozkładowi glikozaminoglikanów. Glukozamina a kolagen – wskazuje się, że glukozamina zapobiega degradacji kolagenu typu II i utrzymuje syntezę kolagenu. Jaka jest rola glukozaminy w biosyntezie GAG’s? Glukozamina jest transportowana do ludzkich komórek głównie przez insulinozależne transportery glukozy (GLUT-2 i GLUT-4). Możliwy jest również transport glukozaminy za pośrednictwem transportera glukozy (GLUT-1). Wewnątrz komórki glukozamina jest fosforylowana do glukozamino-6-fosforanu, a następnie acetylowana do
N-acetyloglukozamino-6-fosforanu. Następnie, ten związek przekształca się w urydyno-5-difosforan-N-acetyloglukozaminę, która uczestniczy w biosyntezie aminocukrów, wykorzystywanych jako składniki do budowy glikozaminoglikanów, proteoglikanów i glikoprotein.
Wskazuje się, że glukozamina nie ma wpływu na poziom glukozy. Konkurencja pomiędzy glukozaminą a glukozą o transport do komórek sprawia, że glukozamina jest wchłaniana głównie w jelitach, wątrobie i nerkach.
Główne typy GAG’s zawierających glukozaminę:
- Siarczan chondroityny - jego skład wchodzi N-acetylogalaktozamina, która jest syntetyzowana z glukozaminy.
- Siarczan keratanu - zawiera N-acetyloglukozaminę jako jeden z głównych składników.
- Kwas hialuronowy - składa się z powtarzających się jednostek kwasu glukuronowego i N-acetyloglukozaminy.
Gdzie występuje glukozamina?
Naturalna glukozamina nie występuje w powszechnych produktach żywnościowych, dlatego nie jest przyjmowana z pożywieniem.
W czym jest glukozamina? Związek ten występuje w twardych częściach skorupiaków. Znajdziemy ją w muszli homara, kraba czy krewetki.
Około 90% glukozaminy u ludzi jest absorbowane po doustnym podaniu siarczanu glukozaminy. Następnie wbudowywana jest do chrząstki stawowej poprzez wiązanie się z białkami. Najwyższe stężenie w organizmie osiąga po 8 godzinach od spożycia. Glukozamina może występować w różnych formach, takich jak siarczan glukozaminy, chlorowodorek glukozaminy, N-acetyloglukozamina oraz sól chlorowodorkowa.
Źródłem glukozaminy są także dostępne na rynku preparaty, które są sprzedawane jako suplementy diety, w których w formie tabletki lub kapsułki twardej (np. pullulanowej) zamknięta jest porcja dzienna, ułatwiająca właściwe dawkowanie.
Czy wiesz, że...?
Siarczan glukozaminy jest szeroko przebadanym związkiem. Po spożyciu dysocjuje w kwasowym środowisku żołądka, dzięki czemu uwalniana jest glukozamina, która jest metabolizowana w wątrobie. Wydalanie glukozaminy odbywa się wraz z moczem i kałem.
Glukozamina – skutki uboczne. Czy przyjmowanie powoduje działania niepożądane?
Działanie niepożądane są niewielkie i rzadko spotykane. Przy bardzo wysokich dawkach (1,5 g) obserwowano jako skutki uboczne problemy z nadbrzuszem, pieczenie przełyku, częste oddawanie luźnego stolca czy nudności. Co ciekawe, białka antygenowe odpowiedzialne za alergie na owoce morza nie znajdują się w muszlach, i w badaniach nie wykazano reakcji u osób uczulonych na skorupiaki, które zażywały glukozaminę z pochodzenia z muszli, jednak zalecamy, aby osoby z alergią na owoce morza zachowały ostrożność podczas suplementacji glukozaminą i zaznaczamy, że alergia jest przeciwwskazaniem do suplementacji.
Glukozamina – przeciwwskazania do stosowania
Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.
Czy glukozamina podnosi poziom cukru? Wykazano, że stosowanie glukozaminy u osób z nieprawidłowym poziomem cukru we krwi nie wpływa na wrażliwość na insulinę. Jednak zaleca się, aby pacjenci z nieprawidłowym poziomem cukru we krwi częściej kontrolowali poziom cukru podczas przyjmowania glukozaminy.
Zaleca się ostrożność u osób z alergią na skorupiaki oraz u osób przyjmujących leki regulujące poziom cukru we krwi lub leki zmniejszające krzepliwość krwi, w tym warfarynę.
W świetle naukowych dowodów:
Przeprowadzono badanie in vitro wpływu siarczanu glukozaminy na komórki ludzkich chondrocytów pobranych od osób borykających się z problemem degradacji i utraty funkcjonalności chrząstki stawowej. Wykazano, że siarczan glukozaminy znacząco zmniejsza aktywność fosfolipazy A2 oraz kolagenazy w chondrocytach, a także zwiększa syntezę białek i aktywność kinazy białkowej C w sposób zależny od dawki [14].
W badaniu przeprowadzonym in vitro wykazano, że chlorowodorek glukozaminy wykazuje zdolność usuwania wolnych rodników ponadtlenkowych i hydroksylowych, co wskazuje na właściwości antyoksydacyjne glukozaminy [12].
Badanie in vitro wpływu glukozaminy, przeprowadzone na linii komórek ludzkich uzyskanych z embrionalnych komórek nerki wykazało, że glukozamina może modulować katabolizm chrząstki [15].
Przeprowadzono badanie in vitro wpływu glukozaminy na komórki chondrocytów ludzkich z chrząstki stawowej. Wykazano, że glukozamina aktywuje autofagię w ludzkich chondrocytach, czyli niezbędny mechanizm homeostazy komórkowej, który służy do pozbywania się nieprawidłowo działających organelli komórkowych i makrocząsteczek [17].
Z czym warto łączyć glukozaminę?
Wskazano, że w 2005 roku w Stanach Zjednoczonych glukozamina i chondroityna były jednymi z najczęściej sprzedawanych suplementów diety. Z chemicznego i strukturalnego punktu widzenia chlorowodorek i siarczan glukozaminy są identyczne.
Siarczan chondroityny należy do głównych typów GAG’s, których właściwości opisano powyżej. Połączenie glukozaminy z siarczanem chondroityny jest często spotykane w suplementach diety, co wydaje się być zasadne.
Glukozamina z boswellią - aby wspomóc prawidłowe funkcjonowanie stawów, wskazuje się suplementację ekstraktem z Boswellia serrata. Jej zaletą jest wspieranie prawidłowego funkcjonowania stawów, może również wspomagać produkcję kolagenu.
Czy glukozamina wchodzi w interakcje z lekami?
Należy zachować ostrożność i skonsultować z lekarzem stosowanie glukozaminy podczas stosowania leków regulujących poziom cukru oraz podczas stosowania leków przeciwzakrzepowych, w tym warfaryny. W jednej z przeanalizowanych prac opisano przypadek nasilenia przeciwzakrzepowego działania warfaryny przez glukozaminę.
Aktualnie, w bazie danych PubMed, zawierającej publikacje z obszaru medycyny i nauk biologicznych, zgromadzono około 400 badań potwierdzających efekty działania glukozaminy.
Źródła:
- https://www.oarsijournal.com/article/S1063-4584(09)00212-X/fulltext
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558930/
- https://www.spandidos-publications.com/mmr/7/3/742
- „Glucosamine sulfate in the treatment of knee osteoarthritis symptoms: a randomized, double-blind, placebo-controlled study using acetaminophen as a side comparator.” Herrero-Beaumont G, Ivorra JA, Del Carmen Trabado M, Blanco FJ, Benito P, Martín-Mola E, Paulino J, Marenco JL, Porto A, Laffon A, Araújo D, Figueroa M, Branco J. Arthritis Rheum. 2007 Feb;56(2):555-67.
- https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2008/0815/p471.html
- https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa052771?url_ver=Z39.88-2003&rfr_id=ori:rid:crossref.org&rfr_dat=cr_pub%20%200www.ncbi.nlm.nih.gov
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6035477/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19724889/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10003243/
- „Glukozamina – pomoc w leczeniu osteoartrozy.” Elżbieta Studzińska-Sroka, Wiesława Bylka. Borgis - Postępy Fitoterapii 4/2011, s. 248-253
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10052856/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0968089605009880?via%3Dihub
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3392795/
- „Siarczan glukozaminy moduluje zaburzoną aktywność ludzkich chondrocytów z chorobą zwyrodnieniową stawów in vitro”. M. Piperno 1, P Reboul , Poseł Hellio Le Graverand , MJ
Peschard , M. Annefeld , Pan Richard , E. Vignon. Choroba zwyrodnieniowa stawów Chrząstka. 2000 maj;8(3):207-12. - https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2826559/
- https://www.oarsijournal.com/article/S1063-4584(07)00201-4/fulltext
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3772083/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2206377/
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1046/j.1365-3083.2003.01313.x
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10459667/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10004376/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9029726/
Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.
