Inulina – czym jest i jakie ma właściwości?
Inulina – naturalny polisacharyd
Inulina (naturalny prebiotyk) jest polisacharydem, który jest popularną nazwą dla wszystkich liniowych fruktanów. W skład fruktanów typu inuliny wchodzą inulina, oligofruktoza oraz fruktooligosacharydy. Charakteryzują się one różnym stopniem polimeryzacji, czyli liczbą powtarzających się jednostek fruktozy w łańcuchu oligomeru lub polimeru, co wpływa na ich właściwości. Inulina składa się z cząsteczek fruktozy (zwykle od 2 do 60 jednostek), które są połączone wiązaniami glikozydowymi typu β (2-1), zakończona pojedynczą cząsteczką glukozy połączoną wiązaniem glikozydowym typu α (1-2).
Odkryj produkty zawierające ten składnik:
Gdzie występuje inulina? Naturalne źródła
Inulina występuje naturalnie jako składnik zapasowy w wielu roślinach. Inulina jest obecna w powszechnie spożywanych owocach i warzywach (pomidory i banany), gdzie jej zawartość wynosi od 0,3% do 22%. Gdzie występuje inulina? Głównie w bulwach i korzeniach roślin należących do rodzin Liliaceae (takich jak cebula, czosnek, por) oraz Compositae (np. topinambur, dalia, cykoria, szparagi, karczochy, mniszek lekarski, łopian). Można ją znaleźć również w mniejszych ilościach w życie, pszenicy, jęczmieniu i pszenżycie. Na skalę przemysłową czystą inulinę produkuje się z korzeni cykorii, bulw topinamburu i bulw dalii. Dodatkowo, inulina jest wytwarzana przez niektóre bakterie, jak na przykład Streptococcus mutans.
Ile dziennie spożywa się inuliny? Średnie dzienne spożycie inuliny i oligofruktozy w USA wynosi od 1 do 4 g, natomiast w Europie oscyluje między 3 a 11 g. Te wartości są niższe niż przed kilkoma stuleciami, gdy rośliny bulwiaste, szczególnie topinambur, stanowiły główne źródło węglowodanów w diecie Europy Zachodniej do XVIII wieku, kiedy to zostały zastąpione przez ziemniaki, które są mniej bogate w te związki.
Do ciekawych źródeł inuliny, czyli błonnika z cykorii należą suplementy diety, w których inulina pochodząca z korzenia cykorii zamknięta jest w kapsułce twardej (np. pullulanowej) stanowiąc naturalny wypełniacz kapsułki zamiast celulozy mikrokrystalicznej, gdy substancji aktywnych (np. minerałów czy witamin) jest zbyt mało w stosunku do objętości kapsułki. Dostępne są także tabletki, jako inulina w tabletkach, oraz inulina w proszku czyli po przygotowaniu i zawieszeniu w roztworze inulina do picia. Postać suplementu diety zależy od indywidualnych potrzeb konsumenta. Niektóre formy preparatu, np. proszku, ułatwiają spożycie większych ilości.
Czy wiesz, że...?
Oligosacharydy nie są fermentowane w jamie ustnej, dlatego nie dostarczają pożywki dla bakterii obecnych na powierzchni zębów, które mogą przyczyniać się do rozwoju próchnicy.
Właściwości i działanie inuliny. Jaki ma wpływ na organizm?
Inulina jest niestrawnym węglowodanem (pełni funkcję błonnika pokarmowego) o zróżnicowanym stopniu polimeryzacji, co oznacza, że może mieć różną długość łańcucha. Fermentacja inuliny w przewodzie pokarmowym, której włókna prebiotyczne są fermentowane przez florę bakteryjną w okrężnicy znajdującą się w jelicie grubym, prowadzi do produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), takich jak kwas octowy, kwas masłowy, mlekowy i propionowy. Powstałe kwasy są pożywką dla korzystnej mikroflory jelitowej (np. z rodzaju Lactobacillus (bakterie kwasu mlekowego) oraz Bifidobacterium) i wpływają na jej namnażanie. Dobroczynna flora bakteryjna obecna w jelicie gospodarza stwarza niekorzystne warunki dla bakterii powodujących negatywny wpływ poprzez np. obniżenie pH treści jelitowej czy konkurencję o substraty.
W wyniku fermentacji fruktanów pH w jelicie maleje, co prowadzi do wzrostu stężenia składników mineralnych w postaci jonowej oraz przyspiesza dyfuzję przez błony komórkowe. Powstają łatwo rozpuszczalne sole poprzez połączenie z krótkołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi. Dodatkowo, fruktany powodują przerost błony śluzowej jelita grubego, co zwiększa jego zdolność wchłaniania składników mineralnych.
Zastosowanie inuliny
Inulina stosowana w produkcji żywności jest dostępna w postaci białego proszku, który dobrze rozpuszcza się w gorącej wodzie, natomiast w zimnej wodzie ulega wytrąceniu. Ma neutralny smak i zapach. Oligosacharydy i inulina są szeroko stosowane w przemyśle spożywczym ze względu na ich zdolność do regulacji zawartości wody, konsystencji, punktu zamarzania oraz lepkości. Mają właściwości emulgujące i żelujące.
Ciekawą właściwością technologiczną inuliny jest zdolność do wiązania wody, żelowania, zagęszczania oraz tworzenia emulsji. Inulina również stabilizuje piany i emulsje, a ponadto poprawia smarowność, smak i zapach produktów. Czy można stosować inulinę zamiast cukru? Inulina krótkołańcuchowa może być stosowana jako zamiennik cukru, na przykład w lodach i jogurtach owocowych, ponieważ nie wpływa na wzrost poziomu glukozy we krwi (ma niski indeks glikemiczny). Dodatkowo, inulina może być używana jako zamiennik mąki, a także do zagęszczania zup.
Inulina w kosmetykach
Inulina znajduje zastosowanie w przemyśle kosmetycznym jako stabilizator emulsji w kosmetykach i detergentach oraz jako baza do zasypek i pudrów.
W świetle naukowych dowodów:
Przeprowadzono badanie in vitro, inkubując bakterie probiotyczne Lactobacillus salivarius i Enterococcus faecium w pożywce z inuliną z cykorii lub agawy, zastępując glukozę. Wyniki wykazały, że inulina sprzyjała rozwojowi badanych bakterii probiotycznych, jednak lepsze wyniki uzyskano dla inuliny z agawy [10].
Badanie przeprowadzono in vitro, fermentując różne prebiotyki (w tym inulinę) za pomocą próbek kału od trzech zdrowych ochotników w celu naśladowania środowiska dystalnej części okrężnicy. Wyniki pokazały, że wszystkie badane prebiotyki ulegały fermentacji i promowały tworzenie korzystnych krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) [9].
Inulina a odchudzanie
Inulina występuje w postaci proszku, który charakteryzuje się niższą kalorycznością (około 1,5 kcal/g) w porównaniu do łatwo przyswajalnych węglowodanów, oraz ma delikatną słodycz.
Jak stosować inulinę?
Przeciwwskazania - kto powinien unikać inuliny?
Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.
Czy inulina powoduje skutki uboczne?
Spożycie inuliny może powodować pewne skutki uboczne, zwłaszcza gdy jest przyjmowana w ilości ponad 40 g dziennie. Do najczęstszych skutków ubocznych należą problemy żołądkowo-jelitowe. Mogą wystąpić wzdęcia, gazy, problemy z regularnym oddawaniem stolca, szczególnie u osób wrażliwych na błonnik lub przy nagłym zwiększeniu spożycia inuliny.
Aktualnie, w bazie danych PubMed, zawierającej publikacje z obszaru medycyny i nauk biologicznych, zgromadzono około 700 badań potwierdzających efekty działania inuliny.
Źródła:
- Jędrzejkiewicz K., Florowska A. Stabilność i jakość bezcholesterolowych, niskotłuszczowych emulsji majonezowych zawierających inulinę. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2007, 5 (54), 346 – 359.
- E. Dybkowska, E. Zalewska, Właściwości funkcjonalne i technologiczne inuliny i fruktooligosacharydów, „Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego” 1/2015, s. 82–85.
- B. Kulczyński, A. Gramza–Michałowska, Właściwości prozdrowotne fruktanów typu inuliny, „Medycyna Rodzinna” 2/2016, s. 86–90
- Cieślik E., Gębusia A. Żywność funkcjonalna z dodatkiem fruktanów. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 2 (75), 27 – 37.
- Inulina jako produkt spożywczy, paszowy, farmaceutyczny, kosmetyczny i energetyczny. A. Kiełtyka-Dadasiewicz, B. Krochmal-Marczak, B. Sawicka, B. Bienia. ResearcgGate 2014.
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0144861716303812?via%3Dihub
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8970830/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0141813022006985?via%3Dihub
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5748811/
- Prebiotic effect of two sources of inulin on in vitro growth of Lactobacillus salivarius and Enterococcus faecium. M. Antonio, A. Montera, D. Hernández Sáncheza* René Pinto Ruizb Sergio S. González Muñoza José Ricardo Bárcena Gamaa Omar Hernández Mendoa Nicolás Torres Saladoc
Revista Mexicana de Ciencias Pecuarias Volumen 9 Número 2 2018 - https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7501097/
Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.
