Rozmaryn - właściwości, działanie, przeciwskazania

Rozmaryn

Rozmaryn – co to?

Jest to wieloletnia, krzewiasta roślina z gałązkami pełnymi listków, należąca do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Rosmarinus officinalis L., (rozmaryn) jest aromatycznym zielem o intensywnym zapachu. Gdzie występuje rozmaryn? Uprawiany jest na całej kuli ziemskiej (Francja, Włochy, Grecja, USA czy Meksyk). Wywodzi się z regionu Morza Śródziemnego - jest rośliną ciepłolubną.

Rozmaryn charakteryzuje się zawartością wielu związków bioaktywnych, wpływających korzystnie na organizm ludzki. Oto niektóre z głównych substancji bioaktywnych znajdujących się w rozmarynie: kwas rozmarynowy, ursolowy, kawowy, karnozowy, chlorogenowy, oleanolowy, alfa-pinen, kamfora, karnozol, eukaliptol, rozmadial, rozmanol. Kwas rozmarynowy to ester, czyli związek chemiczny, który składa się z dwóch fenolowych pierścieni, które są syntetyzowane z fenyloalaniny i tyrozyny, odpowiednio poprzez kwas kawowy i kwas dihydroksyfenylomlekowy. Kwas rozmarynowy został wyodrębniony po raz pierwszy z rośliny Rosmarinus officinalis w 1958 roku przez włoskich naukowców, Scarpatiego i Orientego.

Odkryj produkty zawierające ten składnik:

    W jakich produktach występuje rozmaryn? – Źródła rozmarynu

    Olejki eteryczne zawarte w rozmarynie, takie jak eukaliptol i kamfen, nadają rozmarynowi charakterystyczny aromat. Ze względu na intensywne zapachowe właściwości, rozmaryn znajduje szerokie zastosowanie w kuchni i przemyśle spożywczym. Stosowany jest jako przyprawa w postaci świeżej lub suszonej (np. w krakersach czy pieczywie) i środek konserwujący żywność. Nadaje się do aromatyzowania napojów oraz żywności (np. olejów). Wykorzystywany jest w marynatach i sosach. W jakich produktach jest rozmaryn? Co ciekawe, roślina ta znajduje zastosowanie także w kosmetykach. Czy istnieją inne źródła rozmarynu? Rozmaryn dostępny jest także w suplementach diety w postaci ekstraktu zamkniętego w formie kapsułki twardej (np. pullulanowej) czy tabletki. Istotne jest, aby producent deklarował standaryzację na związki aktywne zawarte w rozmarynie, np. kwas rozmarynowy w użytym surowcu. Dlatego zaleca się kupować suplementy diety od zaufanych i sprawdzonych dostawców, którzy mogą wykazać standaryzację rozmarynu na kwas rozmarynowy, lub inne biologicznie aktywne związki, w przeliczeniu na dzienną dawkę suplementu diety. Warto zwrócić uwagę, że kwasu rozmarynowego nie należy mylić z rozmarynem.

    Właściwości rozmarynu – na co pomaga rozmaryn?

    • wykazuje działanie antyoksydacyjne
    • pomaga zachować prawidłowe funkcje wątroby i wykazuje działanie hepatoprotekcyjne
    • wspomaga procesy trawienia
    • wspomaga układ odpornościowy

    Czy wiesz, że...?

    ... rozmaryn to roślina, którą już w czasach starożytnych uprawiano i ceniono za jej właściwości? Rzymianie określali go mianem "kwiatu morza", co w języku łacińskim wywodzi się od słów "rosa" oznaczającego różę i "marinus", co oznacza morski. Zapach rozmarynu unoszący się nad wodami często sygnalizował marynarzom, że są już blisko lądu.

    Właściwości i działanie rozmarynu – za co odpowiada rozmaryn?

    Rozmaryn wykazuje właściwości antyoksydacyjne, zapobiegając tworzeniu się wolnych rodników azotynowych, ponadtlenkowych i hydroksylowych, głównie dzięki zawartości kwasu rozmarynowego, karnozolu, kwasu karnozowego i ursolowego. Stres oksydacyjny może zostać zahamowany dzięki działaniu enzymów przeciwutleniających, jak dysmutaza ponadtlenkowa (jej zadaniem jest ochrona mitochondriów przed wolnymi rodnikami) czy katalaza. Inny mechanizm opiera się na chelatowaniu metali czy wyłapywaniu powstałych rodników i przekształcaniu ich w związki o niższej aktywności. Karnozol to związek, który także wykazuje działanie antyoksydacyjne. Odpowiada za 90% przeciwutleniającego działania rozmarynu. Jest zdolny do wychwytu wolnych rodników nadtlenkowych, zapobiegając uszkodzeniom oksydacyjnym komórek. Wskazuje się, że karnozol stymuluje aktywność szerokiego spektrum enzymów komórkowych o właściwościach antyoksydacyjnych. Kwas ursolowy zawarty w rozmarynie również wykazuje właściwości przeciwutleniające, poprzez zwiększanie poziomów enzymów antyoksydacyjnych, co wpływa na obniżenie poziomu stresu oksydacyjnego.

    Na co pomaga rozmaryn? Wskazuje się także na wspomaganie procesów trawienia przez rozmaryn. Działanie polega na hamowaniu skurczy mięśni gładkich jelit, dróg żółciowych czy moczowych. Liście rośliny przywracają prawidłową perystaltykę jelit. Odnotowuje się pozytywny wpływ kwasu rozmarynowego na wątrobę. Mechanizm działania weryfikowano na myszach i wskazano, że hepatoprotekcyjne właściwości (w tym ochrona miąższu wątroby) zawdzięcza się antyoksydacyjnym wpływom kwasu. Wskazano także, że kwas rozmarynowy przeciwdziała wywołanemu procesowi zwłóknienia dróg żółciowych, blokując działania mitogenne i fibrogenne, które mają miejsce przez oddziaływanie na komórki gwiaździste wątroby odpowiedzialne za produkcję macierzy.

    W świetle naukowych dowodów:

    • W badaniu in vitro przeprowadzonym na hodowli ludzkich komórek nabłonka jelitowego wykazano, że etanolowy ekstrakt z rozmarynu zahamował produkcję wolnych rodników i działał ochronnie przeciw uszkodzeniom oksydacyjnym DNA [8].

    • W przeprowadzonym badaniu porównano antyoksydacyjną skuteczność ekstraktu z rozmarynu z α-tokoferolem, palmitynianem askorbylu i kwasem cytrynowym w oleju słonecznikowym przechowywanym w temperaturze 60°C. Stwierdzono, że ekstrakt z rozmarynu miał najwyższą skuteczność antyoksydacyjną, co ustalono na podstawie testów zawartości nadtlenków i anizydyny [22].

    • W randomizowanym, podwójnie ślepym badaniu, przeprowadzonym na 29 ochotnikach z problemem wzmożonej tworzącej się wydzieliny z nosa, wykazano, że po 21 dniach stosowania produktu z dodatkiem kwasu rozmarynowego do nosa znacząco zmniejszyła się liczba neutrofili i eozynofili w płynie z płukania nosa w porównaniu do placebo [23].

    Rozmaryn – suplementacja i dawkowanie

    Rozmaryn wykazuje wysoką wchłanialność ze skóry i przewodu pokarmowego. Na rynku dostępne są suplementy diety, które należy spożywać zgodnie z zaleceniami producenta.

    Rozmaryn – skutki uboczne

    Rozmaryn jest traktowany jako bezpieczny dodatek do żywności i nie zaobserwowano skutków ubocznych podczas stosowania ekstraktu z rozmarynu w dawkach do 400 mg/kg na dobę.

    Rozmaryn – przeciwskazania

    Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.

    Aktualnie, w bazie danych PubMed, zawierającej publikacje z obszaru medycyny i nauk biologicznych, zgromadzono około 100 badań potwierdzających efekty działania produktów zawierających rozmaryn.

    6
    Analizowanych badań
    5
    Wskazywało istotny statystycznie pozytywny wpływ na organizm

    Źródła:

    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6116079/
    2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17487414/
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6325740/
    4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10641130/
    5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25578431/
    6. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0753332216315578?via%3Dihub
    7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5133115/
    8. https://www.czytelniamedyczna.pl/3548,rozmaryn-roslina-zielarska-o-potencjale-terapeutycznym.html#
    9. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1744388122001530?via%3Dihub
    10. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30970057/
    11. „Badanie aktywności przeciwbakteryjnej rozmarynu lekarskiego (Rosmarinus officinalis)”.
      E. Hać-Szymańczuk, J. Roman, K. Bednarczyk. Nauka Przyroda Technologie. 2009, Tom 3, Zeszyt 4.
      [14] „Rozmaryn – roślina bogata w związki biologicznie czynne”. Krystyna NOWAK, Małgorzata JAWORSKA, Jan OGONOWSKI – Instytut Chemii i Technologii Organicznej, Politechnika Krakowska, Kraków. CHEMIK 2013, 67, 2,
    12. https://www.researchgate.net/publication/271514003_Hepatoprotective_effect_of_Rosmarinus_officinalis_and_rosmarinic_acid_on_acetaminophen-induced_liver_damage
    13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9781795/
    14. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4227022/
    15. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0753332218346444
    16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8513767/
    17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35318738/
    18. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7699484/
    19. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7491497/
    20. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4204164/
    21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37841938/
    22. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814600001618
    23. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14988517/

    Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.

    Odkryj nasze bestsellery: