Powrót
Marta Lachowska, Fizjoterapeuta
Ciąża
Data publikacji: 04.03.2025
5 min czytania

Żelazo w ciąży – normy, objawy niedoboru, suplementacja

Jak dbać o odpowiedni poziom żelaza w ciąży?
Autor: Marta Lachowska, Fizjoterapeuta
Zweryfikowane przez eksperta
blog post zelazo w ciazy

W czasie ciąży zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się aż o połowę.

Warto zadbać o odpowiedni poziom tego pierwiastka, ponieważ bierze on udział w wielu procesach zachodzących w organizmie matki oraz u rozwijającego się płodu. Jakie objawy wywołuje niedobór? Jakie żelazo w ciąży będzie odpowiednie? Odpowiedź znajduje się w poniższym artykule.

Żelazo w ciąży – znaczenie dla mamy i dziecka

Żelazo to składnik mineralny, który bierze udział w licznych procesach i odgrywa ważną rolę w zapewnieniu odpowiedniego funkcjonowania organizmu przyszłej mamy. Jest składnikiem dwóch ważnych białek, które biorą udział w transporcie tlenu:

  • Hemoglobiny - dzięki niej tlen jest transportowany do komórek,
  • Mioglobiny – umożliwia pobieranie tlenu z krwi niezbędnego do pracy mięśni.

Żelazo jest także wykorzystywane w procesie tworzenia czerwonych krwinek w szpiku kostnym, uczestniczy w syntezie DNA oraz odpowiada za sprawne funkcjonowanie układu odpornościowego.

Rola żelaza w organizmie jest niezwykle istotna, szczególnie w kontekście prawidłowego rozwoju płodu i wpływu na życie dziecka w późniejszym okresie. Ilość żelaza w ciąży ma kluczowe znaczenie, ponieważ jego prawidłowy poziom przyczynia się do zmniejszenia ryzyka wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, poronień oraz wcześniactwa. Dodatkowo, odpowiednia suplementacja żelaza w ciąży, może zminimalizować ryzyko wystąpienia niedokrwistości w pierwszych sześciu miesiącach życia dziecka a w późniejszym życiu, zmniejszać podatność na infekcje.

Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży – dlaczego jest większe?

Podczas ciąży w organizmie kobiety zachodzi wiele istotnych przemian. Jedną z nich jest zmiana zapotrzebowania na żelazo. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo w ciąży znacząco wzrasta i wynosi odpowiednio:

  • W I trymestrze – 4 mg/dobę
  • W II trymestrze – 7-8 mg/dobę
  • W III trymestrze – 12-15 mg/dobę

Powyższe zmiany wynikają przede wszystkim ze wzrostu zapotrzebowania rosnącego płodu na składniki odżywcze, a także zwiększonej potrzeby popłodu (czyli łożyska, pępowiny, i błon płodowych) oraz wzrostu objętości mięśnia macicy.

Poziom żelaza w ciąży – normy. Ile wynoszą?

Pożądany poziom żelaza w ciąży jest znacznie wyższy, aniżeli przed zapłodnieniem. Ma to związek między innymi z rozrzedzeniem krwi, wzrostem masy mięśniowej kobiety oraz z intensywnym zużywaniem żelaza do budowy łożyska, a następnie na potrzeby dojrzewającego płodu. Normy żelaza w ciąży ustalone dla populacji Polski przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego i Państwowy Zakład Higieny, wynoszą:

  • 8 mg u kobiet w wieku 19-50 lat
  • 23 mg u kobiet w ciąży
  • 7 mg u kobiet karmiących piersią

Niedobór żelaza w ciąży – objawy

Objawy niedoboru żelaza w ciąży mogą różnić się intensywnością - w zależności od stopnia jego deficytu. Na początkowym etapie niedobór żelaza często nie daje zauważalnych objawów. Jednak wraz z upływem czasu może pojawić się szorstka, sucha i blada skóra, pęknięcia w kącikach ust, suche włosy oraz łamliwe paznokcie. Niedobór żelaza w ciąży może także prowadzić do obniżenia sprawności fizycznej oraz osłabienia odporności. Dodatkowo, mogą wystąpić problemy z koncentracją i pamięcią, a także zaburzenia rytmu serca.

Niedobór żelaza w ciąży – skutki

Skutki niedoboru żelaza dla ciężarnych

Anemia w ciąży może prowadzić do poważnych konsekwencji dla matki i dziecka na różnych etapach ciąży oraz w okresie okołoporodowym. Dla przyszłej mamy może to objawiać się problemami związanymi z układem krzepnięcia, zaburzeniami hormonalnymi, obniżoną odpornością, a nawet niewydolnością serca. Istnieje również zwiększone ryzyko komplikacji takich jak poronienia, przedwczesny poród, przodujące łożysko lub jego przedwczesne oddzielenie się. Podczas porodu, niedobór żelaza może wpływać na osłabienie siły skurczów, zwiększenie męczliwości mięśni i zmniejszenie wrażliwości na oksytocynę, co może skutkować przedłużonym porodem i koniecznością cesarskiego cięcia. Anemia zwiększa również ryzyko niedoczynności tarczycy u matki.

Niedobór żelaza w ciąży – skutki dla dziecka

Skutkiem niedoboru żelaza w ciąży dla dziecka może być między innymi nieprawidłowy rozwój łożyska. Może to prowadzić do zaburzeń wzrostu płodu oraz niskiej masy urodzeniowej. Istnieje także ryzyko wystąpienia wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu (hipotrofii) u płodu, co może skutkować wystąpieniem wad rozwojowych u dziecka.

Niedokrwistość matki w okresie karmienia piersią może spowodować obniżenie zawartości żelaza w pokarmie, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia anemii u noworodka. Ten stan może również prowadzić do ograniczeń rozwoju psychomotorycznego u dziecka, co ma wpływ na jego zdolności umysłowe i fizyczne.

Podobnie jak niedobór, tak i nadmiar żelaza w ciąży nie jest wskazany. Wysokie żelazo w ciąży może mieć niekorzystny wpływ na jej przebieg. Badania wykazały, że podwyższone żelazo w ciąży nasila ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej i stanu przedrzucawkowego, co stanowi zagrożenie dla matki i dziecka. Objawami nadmiaru żelaza w ciąży początkowo są nudności, biegunka i wymioty. Następnie pojawiają się zaburzenia centralnego układu krwionośnego, nerwowego i sercowo-naczyniowego. Pojawiają się również problemy z nerkami i wątrobą. Dlatego ważne jest monitorowanie stanu odżywienia matki i odpowiednia suplementacja żelaza w celu zapobiegania negatywnym skutkom.

Niedokrwistość w ciąży i anemia w ciąży – jak im zapobiec?

Niskie żelazo w ciąży jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń. Zapobieganie niedoborom żelaza w ciąży jest bardzo ważne, dlatego aby uniknąć powikłań okołoporodowych, zalecane jest spożywanie produktów bogatych w żelazo i stosowaniu suplementacji u kobiet ciężarnych.

Dieta bogata w żelazo w ciąży – co jeść? Produkty bogate w żelazo

Dieta bogata w żelazo w ciąży jest bardzo ważna dla prawidłowego rozwoju płodu, a także dla zdrowia przyszłej mamy. Do głównych produktów bogatych w żelazo zalicza się przede wszystkim: czerwone mięso takie jak wołowina, cielęcina, baranina oraz wątróbkę, ryby, żółtko jajka kurzego. Można jeść także produkty pełnoziarniste, otręby pszenne, płatki owsiane, kaszę jaglaną, gryczaną, pęczak, brązowy ryż. Żelazo występuje w produktach roślinnych takich jak nasiona roślin strączkowych, natka pietruszki, burak, bób, koper lub szpinak, który jest także dodatkowym źródłem kwasu foliowego. Doskonałym źródłem mogą być też owoce, między innymi maliny czy porzeczki.

Jak zwiększyć wchłanianie żelaza?

Przyswajanie żelaza, kluczowego składnika mineralnego dla organizmu, może być korzystnie wspomagane przez obecność witamin: C, B12 i B6. Warto pamiętać, że istnieją dwa rodzaje żelaza w produktach spożywczych:

  • Żelazo hemowe, obecne w produktach pochodzenia zwierzęcego - charakteryzuje się najwyższą przyswajalnością, sięgającą nawet 20-25%,
  • Żelazo niehemowe, występujące w produktach roślinnych i jajkach ma niższą wchłanialność, ograniczającą się do 5%.

Istotną rolę w procesie wchłaniania żelaza odgrywa również laktoferyna. Jest to naturalna substancja obecna w większości płynów biologicznych, występująca między innymi w mleku matki. Jedną z jej kluczowych funkcji jest zdolność do wiązania i transportowania żelaza- cząsteczka laktoferyny wiąże jony żelaza (Fe3+), co pozwala jej na przechwytywanie tego pierwiastka i transportowanie go do komórek. Dzięki temu może wspierać wchłanianie żelaza w jelitach, zwiększając jego biodostępność w organizmie. Badanie kliniczne z 2006 roku przeprowadzone na kobietach w ciąży z niedokrwistością z powodu żelaza wykazało, że doustne podawanie laktoferyny znacząco zwiększało poziom hemoglobiny oraz całkowite żelazo w surowicy. Wobec tego dobrym rozwiązaniem, może być podawanie żelaza w towarzystwie laktoferyny.

Suplementacja żelaza w ciąży – kiedy jest wskazana?

Wiele kobiet zastanawia się kiedy oraz jak uzupełnić żelazo w ciąży. W tym celu należy przede wszystkim wykonać badanie morfologii krwi, na które kieruje lekarz prowadzący ciążę. Warto wykonać również badanie poziomu ferrytyny w surowicy i dzięki niemu ocenić zgromadzone w organizmie zapasy żelaza. Według Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, lekarz może zalecić suplementację żelazem dla ciężarnych w dawce do 30 mg dziennie przed 16 tygodniem ciąży tylko w przypadku zdiagnozowania niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza. Taka sytuacja występuje, kiedy poziom hemoglobiny będzie poniżej 11 g/dL, a stężenie ferrytyny mniejsze niż 60ug/L. Lekarz może rozważyć suplementację żelaza również po 16 tygodniu w takiej samej dawce u kobiet bez anemii, jeżeli ferrytyna w ciąży nadal będzie niska tj. poniżej 60ug/L. Warto wspomnieć, że w suplementach dla kobiet w ciąży, maksymalna ilość w dziennej porcji do spożycia nie powinna przekraczać 30 mg co zostało przedstawione w uchwale przez zespół do spraw suplementów diety.

Jak przyjmować żelazo w ciąży?

Leczenie niedokrwistości w ciąży wymaga odpowiedniego podejścia do suplementacji żelaza. Preparaty można przyjmować w formie doustnej lub podawać żelazo dożylnie w ciąży. Tabletki i kapsułki najlepiej zażywać w godzinach porannych, na czczo, około 30 min przed posiłkiem, ponieważ wtedy są najlepiej wchłaniane. Należy pamiętać, aby unikać spożywania kawy, herbaty i nabiału, w tym samym czasie co żelazo, ponieważ mogą one obniżać jego wchłanianie.

Przyjmowanie żelaza w ciąży - skutki uboczne

Przyjmowanie preparatów z żelazem w ciąży często prowadzi do wystąpienia działań niepożądanych. Wynikają one z wpływu wolnych rodników tlenowych, powstałych w trakcie procesu utleniania żelaza, na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Wśród najbardziej typowych objawów ubocznych znajdują się dolegliwości takie jak zaparcia lub ból brzucha. Mogą wystąpić także wzdęcia i biegunki.

Warto zapamiętać

  • Niedobór żelaza może być przyczyną złego samopoczucia i prowadzić do objawów takich jak blada skóra, szorstkość czy pęknięcia w kącikach ust.
  • Niski poziom żelaza w ciąży oraz jego nadmiar mogą być niebezpieczne zarówno dla matki jak i dziecka.
  • Żelazo dla kobiet w ciąży można przyjmować w formie doustnej lub dożylnie w zależności od decyzji lekarza.
  • Preparaty najlepiej brać rano, na czczo, przed posiłkiem, unikając jednoczesnego spożycia kawy, herbaty i nabiału.

Źródła:

  1. Jarosz M.; „Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie”; Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020; 282-285
  2. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P.: Polish Society of Gynecologists and Obstetricians recommendations on supplementation during pregnancy. Ginekol. Pol. 2020; 91(10): 644–653.
  3. Wiesner A., PaśkoP.: Stosowanie suplementów u kobiet ciężarnych w świetle najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Farm. Pol. 2021; 77(1): 45–47.
  4. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie suplementacji witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekol Pol.; 2014. 85: 397
  5. Weker H., Więch M., Strucińska M., „Zasady żywienia kobiety w okresie ciąży”, s. 47; Issat T., Zaręba-Szczudlik J., Jeznach-Steinhagen A., Barańska M. „Najczęstsze problemy zdrowotne, w tym wymagające zmian w diecie w okresie ciąży”, s. 75-81 w: „Żywienie kobiet w okresie ciąży”, red. Weker H., PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021
  6. UCHWAŁA NR 20/2019 ZESPOŁU DO SPRAW SUPLEMENTÓW DIETY z dnia 13 grudnia 2019 r. w sprawie wyrażenia opinii dotyczącej maksymalnej dawki żelaza w zalecanej dziennej porcji w suplementach diety.
  7. Lauterbach, R., Kamińska, E., Michalski, P., & Lauterbach, J. P. (2016). Laktoferyna - glikoproteina o dużym potencjale terapeutycznym Medycyna Wieku Rozwojowego, 20(2), s. 123. ISSN 1428-345X.

Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.

To może Cię zainteresować

Jak dbać o jelita? Co jeść, żeby mieć prawidłowy mikrobiom?
Zdrowie i odporność

Jak dbać o jelita? Co jeść, żeby mieć prawidłowy mikrobiom?

Czy wiesz, że w Twoich jelitach żyje ponad 100 bilionów bakterii, które wpływają między innymi na odporność, nastrój i poziom energii? Jelita to znacznie więcej niż tylko układ trawienny – to centrum dowodzenia organizmu. Sprawdź, jak o nie dbać, by działały na pełnych obrotach.Funkcje jelit w organizmie człowiekaCałkowita długość jelit u człowieka sięga około 7 metrów, co czyni je najdłuższym narządem ludzkiego ciała. Najważniejsze zadanie tego organu, dzielącego się na jelito cienkie i grube, to trawienie i wchłanianie pokarmu. Jelita odpowiadają za następujące czynności:●      przesuwanie treści pokarmowej za pomocą ruchów perystaltycznych,●     rozkład węglowodanów, białek i tłuszczów w procesie trawienia,fermentacja niestrawionych składników pokarmowych przez bakterie jelitowe,●      wchłanianie produktów trawienia, wody, witamin, elektrolitów,●      wydzielanie hormonów jelitowych (np. cholecystokinina, GLP-1, peptyd YY),●      wytwarzanie witamin: K, z grupy B [1].Jelita mają jednak znacznie bardziej złożoną rolę niż tylko trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Wzmacniają odporność, chronią przed zakażeniami bakteryjnymi i toksycznymi substancjami oraz infekcjami wirusowymi. Stanowią tym samym pierwszą linię obrony naszego organizmu, można porównać je do tarczy, która chroni nas przed infekcjami. Regulują nawet nasz nastrój i sen! Aż 90% “hormonu szczęścia” - serotoniny, produkowane jest właśnie w jelitach [17]. Jak widać jest wiele powodów, by zadbać o przewód pokarmowy. Najczęściej występujące problemy jelitoweProblemy jelitowe występujące najczęściej to:●   wzdęcia – uczucie nadmiernie wypełnionego brzucha, podyktowane dużą ilością gazów w układzie pokarmowym,●   zaparcia – oznaczają mniej niż 3 wypróżnienia tygodniowo, towarzyszy im uczucie niepełnego wypróżnienia, duży wysiłek podczas defekacji, twardy stolec i poczucie blokady w obrębie odbytu,●      biegunki – oznaczają minimum 3 luźne albo wodniste stolce na dobę.Jak poprawić stan jelit?Prawidłowe wypróżnianieJak pobudzić jelita do pracy? Zacznijmy nieco przewrotnie - od końca. Bardzo istotne jest zajęcie właściwej pozycji podczas wypróżniania [2]. Optymalna pozycja to podłożenie stołka pod nogi i lekkie pochylenie do przodu, aby kąt między tułowiem a udami wynosił około 35 stopni.Jednym z czynników, które sprzyjają powstawaniu i pogłębianiu zaparć, jest celowe wstrzymywanie stolca pomimo odczuwanego parcia. Ściany odbytnicy rozciągają się w wyniku powstrzymywania defekacji, przez co spada wrażliwość na ten bodziec i odczuwamy coraz mniejszą potrzebę wypróżniania. Nie lekceważmy zatem parcia na stolec i korzystajmy z toalety, gdy najdzie nas potrzeba.Nawodnienie organizmuPrawidłowe nawodnienie organizmu jest absolutną podstawą dla optymalnej pracy układu trawiennego. W postaci różnych płynów do organizmu dostarczana jest woda, która zmiękcza masę kałową; ułatwia jej przesuwanie wzdłuż przewodu pokarmowego, również dlatego, że stanowi ona składnik śluzu wydzielanego przez jelita.Picie odpowiedniej ilości wody jest niezwykle istotne. Jak jednak określić indywidualne zapotrzebowanie na płyny? Można w uproszczeniu założyć, że powinno się wypijać 35 ml płynów na każdy kilogram masy ciała. Osoba ważąca 70 kg powinna, według tego wzoru, wypić około 2,5 l płynów dziennie, ale nie wiąże się to z koniecznością picia wyłącznie wody. Do bilansu wodnego zaliczają się wszelkie napoje, soki, produkty mleczne i zupy.Regularna aktywność fizycznaPrzeprowadzone z udziałem ludzi badania [3] wykazały, że większa różnorodność bakterii (mikrobiom jelitowy) korelowała z ilością wysiłku: intensywny wysiłek fizyczny uznano za kluczowy czynnik, dzięki któremu praca jelit przebiega wydajniej. Pasaż jelit pod wpływem ćwiczeń o umiarkowanej intensywności przebiega szybciej i zmniejsza się ich przepuszczalność. Ale uwaga, forsowne i wyczerpujące ćwiczenia mogą z kolei doprowadzić do niedokrwienia jelit! Ćwicz zatem z głową – jelita to lubią! Trening napędza jelita, jak silnik – ale na wysokie obroty wchodź z umiarem.Zdrowy senZdrowy sen wpływa pozytywnie na skład mikrobioty jelitowej – u osób wysypiających się jest ona bardziej zróżnicowana niż u tych mniej dbających o wypoczęcie [4]. Uczestnicy badania byli monitorowani podczas snu i pobierano od nich próbki mikrobiomu, dzięki czemu stwierdzono korelację między jakością snu a składem flory jelitowej. Zaburzony lub zbyt krótki sen powoduje przegrupowanie się bakterii jelitowych i wzrost liczebności patogennych drobnoustrojów (mamy więc kolejny powód, by wysypiać się lepiej i spać dłużej – o ile trzeba kogoś do tego namawiać). Jest to obustronna zależność, albowiem zaburzony mikrobiom jelitowy wpływa na pogorszenie jakości snu.Odpoczynek i redukcja stresuNa zdrowie jelit negatywnie wpływa przewlekły stres. Długotrwały i silny stres jest dla naszych jelit trucizną, prawie tak jak zepsuta żywność. Powtarzające się sytuacje stresowe o znacznym nasileniu prowadzą do uwolnienia glikokortykosteroidów, w tym np. kortyzolu. Co to oznacza? Hormony te zaburzają wzrost i aktywność bakterii w jelitach, np. dobroczynnych bakterii Lactobacillus [5]. Długotrwały stres psychologiczny zaburza barierę jelit i zwiększa ich przepuszczalność [6]. Może to mieć negatywne następstwa:●      nasilenie reakcji alergicznych,●      powstanie lub zaostrzenie chorób autoimmunologicznych,●      przedostawanie się szkodliwych substancji z przewodu pokarmowego do organizmu.Ograniczenie spożycia alkoholu i palenia tytoniuCo jest dobre dla jelit? Z całą pewnością nie palenie tytoniu ani picie alkoholu! Palacze są prawie dwukrotnie bardziej narażeni na wystąpienie choroby Leśniowskiego – Crohna [7]. W dymie papierosowym znajdują się takie substancje, jak benzen, nikotyna, kadm i arsen. Zmieniają one skład mikrobioty jelitowej i wywołują dysbiozę. Toksyczne związki obecne w dymie papierosowym obniżają ilość bakterii probiotycznych i przyczyniają się do wzrostu niepożądanych bakterii [8].Nie jest zaskoczeniem, że regularne spożywanie alkoholu negatywnie wpływa na proces trawienia i odporność jelit. Alkohol zmienia mikrobiom jelitowy na niekorzyść pod względem ilościowym (obniżając liczebność bakterii korzystnych) i jakościowym (prowadząc do przewagi bakterii chorobotwórczych nad dobroczynnymi) [9]. Sprzyja to stanom zapalnym jelit, zwiększa się przepuszczalność błony śluzowej i chorobotwórcze patogeny przedostają się do ciała, wywołując zapalenie ogólnoustrojowe – czyli przynosi mnóstwo negatywnych skutków dla naszego zdrowia, nie tylko w zakresie trawienia!Dieta dobra dla jelit – najzdrowsze produkty na jelitaCo wspomaga pracę jelit?  Dieta na jelita powinna zawierać produkty takie, jak:1)    Kiszonki – kapusta i inne kiszone warzywa zawierają dobroczynne bakterie i kwas mlekowy powstający w procesie fermentacji. Razowy chleb żytni na zakwasie pomaga zredukować dolegliwości żołądkowo–jelitowe u  pacjentów z zespołem jelita drażliwego [10]. 2)    Otręby owsiane – dostarczają błonnik pokarmowy, kluczowy dla działania jelit. Tym samym sprzyjają one produkcji kwasu masłowego.3)    Skrobia oporna – produkty dobre dla jelit to np. schłodzone ziemniaki, ryż i makaron. Skrobia oporna po dotarciu do jelit przekształcana jest we wspomniany kwas masłowy.4)    Mleczne produkty fermentowane – maślanka, kefir i jogurt naturalny – w skrócie – uszczelniają jelita, wzmacniając ich barierę [11].5)    Miód i produkty pszczele – jednym ze sposobów na poprawę funkcjonowania tego organu jest spożywanie miodu [12]. Spożywając ten słodki przysmak, wspieramy rozwój korzystnej flory bakteryjnej opisywanego narządu, a jednocześnie obniżamy poziom bakterii wywołujących infekcje. Znajdujące się w miodzie polifenole zmniejszają stan zapalny w jelitach. Podobnie kit pszczeli może wspomagać naprawę błony śluzowej i przyczyniać się do zmniejszenia przepuszczalności jelit [13], a także łagodzi nasilenie objawów wśród pacjentów z zespołem jelita drażliwego. Dolegliwości bólowe brzucha pod wpływem propolisu ulegają osłabieniu i występują rzadziej [14].6)    Kombucha – żywe kultury bakterii obecne w tym fermentowanym produkcie poprawiają skład flory bakteryjnej jelit, pomagając utrzymaniu prawidłowych procesów metabolicznych. Kwas octowy i kwas glukuronowy powstrzymują wzrost niepożądanych grzybów i bakterii w jelitach [15].Co suplementować, żeby wspomóc pracę jelit? Jak wzmocnić jelita? Można w tym celu suplementować następujące składniki:✔     Probiotyki  – skład bakterii w jelitach jest bardzo ważny w regulowaniu pracy jelit. Badania wskazują, że bakterie takie jak Lactobacillus casei, Bifidobacterium longum i Bifidobacterium lactis skutecznie wspierają regulację pracy jelit [16]. Bakterie jelitowe uczestniczą w trawieniu substancji, z którymi nie radzą sobie enzymy trawienne. Produkowane przez nie związki obniżają pH w jelitach, dzięki czemu dostarczane wraz z pokarmem składniki mineralne lepiej się wchłaniają. ✔     Kwas masłowy – prawdziwy bohater w walce o stan naszego układu pokarmowego! Odżywia jelita, pomaga zregenerować ich błonę śluzową i pobudza produkcję śluzu jelitowego. Pomaga on w utrzymaniu prawidłowej integralności bariery jelitowej, chroni przed stresem oksydacyjnym i powstawaniem stanów zapalnych.✔     Witamina D,✔     Witamina A,✔     Cynk,✔     Selen.Warto zapamiętać:●      Problemy jelitowe mogą oznaczać wzdęcia, zaparcia, biegunki, a nawet wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół jelita drażliwego.●     Naturalne sposoby na chore jelita obejmują odpowiednie nawodnienie, regularną aktywność fizyczną, dbanie o sen i redukcję stresu,● Bardzo ważne są bakterie probiotyczne, zwłaszcza takie jak Bifidobacterium i Lactobacillus, a także kwas masłowy – można je stosować z powodzeniem w formie suplementów,●      Dieta dla zdrowych jelit powinna zawierać między innymi skrobię oporną, miód, kiszonki oraz otręby owsiane.Źródła: https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WL_jednostki/zaklad_anatomi_prawidlowej_czlowieka/wyklady_logopedia/uklad_pokarmowy.pdf https://www.monz.pl/pdf-155261-84431?filename=Os%20jelitowo_miesniowa..pdfhttps://news.nova.edu/news-releases/new-study-points-to-possible-correlation-between-sleep-and-overall-good-health/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25028050/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32983091/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17120402/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29626219/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26695747/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35967810/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4480538/https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1541-4337.12892https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31545258https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35702280/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32171508/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34507723/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28467916/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7659911/
Zdrowie i odporność

Jak dbać o jelita? Co jeść, żeby mieć prawidłowy mikrobiom?

Czy wiesz, że w Twoich jelitach żyje ponad 100 bilionów bakterii, które wpływają między innymi na odporność, nastrój i poziom energii? Jelita to znacznie więcej niż tylko układ trawienny – to centrum dowodzenia organizmu. Sprawdź, jak o nie dbać, by działały na pełnych obrotach.Funkcje jelit w organizmie człowiekaCałkowita długość jelit u człowieka sięga około 7 metrów, co czyni je najdłuższym narządem ludzkiego ciała. Najważniejsze zadanie tego organu, dzielącego się na jelito cienkie i grube, to trawienie i wchłanianie pokarmu. Jelita odpowiadają za następujące czynności:●      przesuwanie treści pokarmowej za pomocą ruchów perystaltycznych,●     rozkład węglowodanów, białek i tłuszczów w procesie trawienia,fermentacja niestrawionych składników pokarmowych przez bakterie jelitowe,●      wchłanianie produktów trawienia, wody, witamin, elektrolitów,●      wydzielanie hormonów jelitowych (np. cholecystokinina, GLP-1, peptyd YY),●      wytwarzanie witamin: K, z grupy B [1].Jelita mają jednak znacznie bardziej złożoną rolę niż tylko trawienie i wchłanianie składników odżywczych. Wzmacniają odporność, chronią przed zakażeniami bakteryjnymi i toksycznymi substancjami oraz infekcjami wirusowymi. Stanowią tym samym pierwszą linię obrony naszego organizmu, można porównać je do tarczy, która chroni nas przed infekcjami. Regulują nawet nasz nastrój i sen! Aż 90% “hormonu szczęścia” - serotoniny, produkowane jest właśnie w jelitach [17]. Jak widać jest wiele powodów, by zadbać o przewód pokarmowy. Najczęściej występujące problemy jelitoweProblemy jelitowe występujące najczęściej to:●   wzdęcia – uczucie nadmiernie wypełnionego brzucha, podyktowane dużą ilością gazów w układzie pokarmowym,●   zaparcia – oznaczają mniej niż 3 wypróżnienia tygodniowo, towarzyszy im uczucie niepełnego wypróżnienia, duży wysiłek podczas defekacji, twardy stolec i poczucie blokady w obrębie odbytu,●      biegunki – oznaczają minimum 3 luźne albo wodniste stolce na dobę.Jak poprawić stan jelit?Prawidłowe wypróżnianieJak pobudzić jelita do pracy? Zacznijmy nieco przewrotnie - od końca. Bardzo istotne jest zajęcie właściwej pozycji podczas wypróżniania [2]. Optymalna pozycja to podłożenie stołka pod nogi i lekkie pochylenie do przodu, aby kąt między tułowiem a udami wynosił około 35 stopni.Jednym z czynników, które sprzyjają powstawaniu i pogłębianiu zaparć, jest celowe wstrzymywanie stolca pomimo odczuwanego parcia. Ściany odbytnicy rozciągają się w wyniku powstrzymywania defekacji, przez co spada wrażliwość na ten bodziec i odczuwamy coraz mniejszą potrzebę wypróżniania. Nie lekceważmy zatem parcia na stolec i korzystajmy z toalety, gdy najdzie nas potrzeba.Nawodnienie organizmuPrawidłowe nawodnienie organizmu jest absolutną podstawą dla optymalnej pracy układu trawiennego. W postaci różnych płynów do organizmu dostarczana jest woda, która zmiękcza masę kałową; ułatwia jej przesuwanie wzdłuż przewodu pokarmowego, również dlatego, że stanowi ona składnik śluzu wydzielanego przez jelita.Picie odpowiedniej ilości wody jest niezwykle istotne. Jak jednak określić indywidualne zapotrzebowanie na płyny? Można w uproszczeniu założyć, że powinno się wypijać 35 ml płynów na każdy kilogram masy ciała. Osoba ważąca 70 kg powinna, według tego wzoru, wypić około 2,5 l płynów dziennie, ale nie wiąże się to z koniecznością picia wyłącznie wody. Do bilansu wodnego zaliczają się wszelkie napoje, soki, produkty mleczne i zupy.Regularna aktywność fizycznaPrzeprowadzone z udziałem ludzi badania [3] wykazały, że większa różnorodność bakterii (mikrobiom jelitowy) korelowała z ilością wysiłku: intensywny wysiłek fizyczny uznano za kluczowy czynnik, dzięki któremu praca jelit przebiega wydajniej. Pasaż jelit pod wpływem ćwiczeń o umiarkowanej intensywności przebiega szybciej i zmniejsza się ich przepuszczalność. Ale uwaga, forsowne i wyczerpujące ćwiczenia mogą z kolei doprowadzić do niedokrwienia jelit! Ćwicz zatem z głową – jelita to lubią! Trening napędza jelita, jak silnik – ale na wysokie obroty wchodź z umiarem.Zdrowy senZdrowy sen wpływa pozytywnie na skład mikrobioty jelitowej – u osób wysypiających się jest ona bardziej zróżnicowana niż u tych mniej dbających o wypoczęcie [4]. Uczestnicy badania byli monitorowani podczas snu i pobierano od nich próbki mikrobiomu, dzięki czemu stwierdzono korelację między jakością snu a składem flory jelitowej. Zaburzony lub zbyt krótki sen powoduje przegrupowanie się bakterii jelitowych i wzrost liczebności patogennych drobnoustrojów (mamy więc kolejny powód, by wysypiać się lepiej i spać dłużej – o ile trzeba kogoś do tego namawiać). Jest to obustronna zależność, albowiem zaburzony mikrobiom jelitowy wpływa na pogorszenie jakości snu.Odpoczynek i redukcja stresuNa zdrowie jelit negatywnie wpływa przewlekły stres. Długotrwały i silny stres jest dla naszych jelit trucizną, prawie tak jak zepsuta żywność. Powtarzające się sytuacje stresowe o znacznym nasileniu prowadzą do uwolnienia glikokortykosteroidów, w tym np. kortyzolu. Co to oznacza? Hormony te zaburzają wzrost i aktywność bakterii w jelitach, np. dobroczynnych bakterii Lactobacillus [5]. Długotrwały stres psychologiczny zaburza barierę jelit i zwiększa ich przepuszczalność [6]. Może to mieć negatywne następstwa:●      nasilenie reakcji alergicznych,●      powstanie lub zaostrzenie chorób autoimmunologicznych,●      przedostawanie się szkodliwych substancji z przewodu pokarmowego do organizmu.Ograniczenie spożycia alkoholu i palenia tytoniuCo jest dobre dla jelit? Z całą pewnością nie palenie tytoniu ani picie alkoholu! Palacze są prawie dwukrotnie bardziej narażeni na wystąpienie choroby Leśniowskiego – Crohna [7]. W dymie papierosowym znajdują się takie substancje, jak benzen, nikotyna, kadm i arsen. Zmieniają one skład mikrobioty jelitowej i wywołują dysbiozę. Toksyczne związki obecne w dymie papierosowym obniżają ilość bakterii probiotycznych i przyczyniają się do wzrostu niepożądanych bakterii [8].Nie jest zaskoczeniem, że regularne spożywanie alkoholu negatywnie wpływa na proces trawienia i odporność jelit. Alkohol zmienia mikrobiom jelitowy na niekorzyść pod względem ilościowym (obniżając liczebność bakterii korzystnych) i jakościowym (prowadząc do przewagi bakterii chorobotwórczych nad dobroczynnymi) [9]. Sprzyja to stanom zapalnym jelit, zwiększa się przepuszczalność błony śluzowej i chorobotwórcze patogeny przedostają się do ciała, wywołując zapalenie ogólnoustrojowe – czyli przynosi mnóstwo negatywnych skutków dla naszego zdrowia, nie tylko w zakresie trawienia!Dieta dobra dla jelit – najzdrowsze produkty na jelitaCo wspomaga pracę jelit?  Dieta na jelita powinna zawierać produkty takie, jak:1)    Kiszonki – kapusta i inne kiszone warzywa zawierają dobroczynne bakterie i kwas mlekowy powstający w procesie fermentacji. Razowy chleb żytni na zakwasie pomaga zredukować dolegliwości żołądkowo–jelitowe u  pacjentów z zespołem jelita drażliwego [10]. 2)    Otręby owsiane – dostarczają błonnik pokarmowy, kluczowy dla działania jelit. Tym samym sprzyjają one produkcji kwasu masłowego.3)    Skrobia oporna – produkty dobre dla jelit to np. schłodzone ziemniaki, ryż i makaron. Skrobia oporna po dotarciu do jelit przekształcana jest we wspomniany kwas masłowy.4)    Mleczne produkty fermentowane – maślanka, kefir i jogurt naturalny – w skrócie – uszczelniają jelita, wzmacniając ich barierę [11].5)    Miód i produkty pszczele – jednym ze sposobów na poprawę funkcjonowania tego organu jest spożywanie miodu [12]. Spożywając ten słodki przysmak, wspieramy rozwój korzystnej flory bakteryjnej opisywanego narządu, a jednocześnie obniżamy poziom bakterii wywołujących infekcje. Znajdujące się w miodzie polifenole zmniejszają stan zapalny w jelitach. Podobnie kit pszczeli może wspomagać naprawę błony śluzowej i przyczyniać się do zmniejszenia przepuszczalności jelit [13], a także łagodzi nasilenie objawów wśród pacjentów z zespołem jelita drażliwego. Dolegliwości bólowe brzucha pod wpływem propolisu ulegają osłabieniu i występują rzadziej [14].6)    Kombucha – żywe kultury bakterii obecne w tym fermentowanym produkcie poprawiają skład flory bakteryjnej jelit, pomagając utrzymaniu prawidłowych procesów metabolicznych. Kwas octowy i kwas glukuronowy powstrzymują wzrost niepożądanych grzybów i bakterii w jelitach [15].Co suplementować, żeby wspomóc pracę jelit? Jak wzmocnić jelita? Można w tym celu suplementować następujące składniki:✔     Probiotyki  – skład bakterii w jelitach jest bardzo ważny w regulowaniu pracy jelit. Badania wskazują, że bakterie takie jak Lactobacillus casei, Bifidobacterium longum i Bifidobacterium lactis skutecznie wspierają regulację pracy jelit [16]. Bakterie jelitowe uczestniczą w trawieniu substancji, z którymi nie radzą sobie enzymy trawienne. Produkowane przez nie związki obniżają pH w jelitach, dzięki czemu dostarczane wraz z pokarmem składniki mineralne lepiej się wchłaniają. ✔     Kwas masłowy – prawdziwy bohater w walce o stan naszego układu pokarmowego! Odżywia jelita, pomaga zregenerować ich błonę śluzową i pobudza produkcję śluzu jelitowego. Pomaga on w utrzymaniu prawidłowej integralności bariery jelitowej, chroni przed stresem oksydacyjnym i powstawaniem stanów zapalnych.✔     Witamina D,✔     Witamina A,✔     Cynk,✔     Selen.Warto zapamiętać:●      Problemy jelitowe mogą oznaczać wzdęcia, zaparcia, biegunki, a nawet wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zespół jelita drażliwego.●     Naturalne sposoby na chore jelita obejmują odpowiednie nawodnienie, regularną aktywność fizyczną, dbanie o sen i redukcję stresu,● Bardzo ważne są bakterie probiotyczne, zwłaszcza takie jak Bifidobacterium i Lactobacillus, a także kwas masłowy – można je stosować z powodzeniem w formie suplementów,●      Dieta dla zdrowych jelit powinna zawierać między innymi skrobię oporną, miód, kiszonki oraz otręby owsiane.Źródła: https://www.umb.edu.pl/photo/pliki/WL_jednostki/zaklad_anatomi_prawidlowej_czlowieka/wyklady_logopedia/uklad_pokarmowy.pdf https://www.monz.pl/pdf-155261-84431?filename=Os%20jelitowo_miesniowa..pdfhttps://news.nova.edu/news-releases/new-study-points-to-possible-correlation-between-sleep-and-overall-good-health/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25028050/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32983091/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17120402/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29626219/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26695747/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35967810/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4480538/https://ift.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1541-4337.12892https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31545258https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35702280/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32171508/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34507723/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28467916/https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7659911/
Aż 80% Polaków pije zbyt mało wody, a Ty?
PięknoSportZdrowie i odporność

Aż 80% Polaków pije zbyt mało wody, a Ty?

Z badań wynika, że Polacy nie nawadniają się wystarczająco. Ponad 80% z nas spożywa zbyt mało wody, a co 10 w ogóle jej nie pije4!Warto przy tym wspomnieć, że odwodnienie jest szczególnie groźne podczas upałów i dla osób uprawiających sport, a do jego nieoczywistych objawów należą m.in.: zaparcia, zawroty i bóle głowy oraz sucha skóra.
PięknoSportZdrowie i odporność

Aż 80% Polaków pije zbyt mało wody, a Ty?

Z badań wynika, że Polacy nie nawadniają się wystarczająco. Ponad 80% z nas spożywa zbyt mało wody, a co 10 w ogóle jej nie pije4!Warto przy tym wspomnieć, że odwodnienie jest szczególnie groźne podczas upałów i dla osób uprawiających sport, a do jego nieoczywistych objawów należą m.in.: zaparcia, zawroty i bóle głowy oraz sucha skóra.
Niedoskonałości? Pokonaj je od wewnątrz i zewnątrz
Piękno

Niedoskonałości? Pokonaj je od wewnątrz i zewnątrz

Wypryski, niedoskonałości i bolesne grudki - problemy skórne potrafią skutecznie uprzykrzyć życie. Mało tego - uwielbiają pokazywać się w najmniej oczekiwanym momencie. Na szczęście istnieją sprawdzone sposoby, które wspierają w tej nierównej walce.
Piękno

Niedoskonałości? Pokonaj je od wewnątrz i zewnątrz

Wypryski, niedoskonałości i bolesne grudki - problemy skórne potrafią skutecznie uprzykrzyć życie. Mało tego - uwielbiają pokazywać się w najmniej oczekiwanym momencie. Na szczęście istnieją sprawdzone sposoby, które wspierają w tej nierównej walce.
Jelita zrobiły się drażliwe? Zobacz, jak je wesprzeć!
Zdrowie i odporność

Jelita zrobiły się drażliwe? Zobacz, jak je wesprzeć!

Te problemy brzmią znajomo? To sygnał SOS od Twoich jelit!  Ból brzucha, wzdęcia i gazy często nieproszone wpadają na spotkania ze znajomymi? A może w ogóle unikasz wyjść w obawie przed przykrymi niespodziankami? Zamiast irytować się na jelita... posłuchaj ich! Te objawy są bowiem znakiem, że Twój układ trawienny potrzebuje wsparcia. Zobacz, jakie mogą być tego powody i jak skutecznie mu pomóc.
Zdrowie i odporność

Jelita zrobiły się drażliwe? Zobacz, jak je wesprzeć!

Te problemy brzmią znajomo? To sygnał SOS od Twoich jelit!  Ból brzucha, wzdęcia i gazy często nieproszone wpadają na spotkania ze znajomymi? A może w ogóle unikasz wyjść w obawie przed przykrymi niespodziankami? Zamiast irytować się na jelita... posłuchaj ich! Te objawy są bowiem znakiem, że Twój układ trawienny potrzebuje wsparcia. Zobacz, jakie mogą być tego powody i jak skutecznie mu pomóc.