Witamina B12 – właściwości, źródła, objawy niedoboru

witamina B12

Dla kogo suplementacja witaminy B12 jest najbardziej korzystna?

Witamina B12, znana również jako kobalamina, została po raz pierwszy wyizolowana w 1948 roku. Kobalamina jest złożonym związkiem kompleksowym zaliczanym do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Witamina B12 ma dwie aktywne formy koenzymu: metylokobalaminę (MeCbl) i adenozylokobalaminę (AdCbl). Powstają one wewnątrzkomórkowo. Naturalne formy witaminy B12 metylokobalamina (MeCbl), adenozylokobalamina (AdCbl) i hydroksykobalamina (OHCbl) są bioidentyczne z formami występującymi w fizjologii człowieka. Cyjanokobalamina (CNCbl) to syntetyczny związek witaminy B12, w związku z czym suplementacja bioidentyczną formą witaminy B12 jest skuteczniejsza niż suplementacja CNCbl ze względu na ich lepszą biodostępność. Witamina B12 należy do grupy związków zwanych korynoidami, które zawierają centralnie położony jon kobaltu w pierścieniu korynowym, który przypomina pierścień porfirynowy, występujący w hemoglobinie.

Formy witaminy B12 pochodzące z suplementacji lub pożywienia są redukowane do podstawowej cząsteczki kobalaminy, która przekształca się w aktywne formy wewnątrzkomórkowe: MeCbl i AdCbl.

Średnia zawartość kobalamin w organizmie zdrowych osób dorosłych wynosi 2–3 mg.
Proces wchłaniania witaminy B12 dzieli się na kilka etapów. Pierwszy etap zaczyna się już w jamie ustnej w obecności śliny – tutaj witamina B12 łączy się z białkiem i przechodzi do żołądka celem połączenia się z czynnikiem wewnętrznym Castle'a- taki kompleks wchłania się w jelicie cienkim, skąd drogą krążenia wrotnego dostaje się do wątroby. To właśnie w wątrobie kompleks ten zostaje zmagazynowany i stanowi swoisty rezerwuar B12.

Odkryj produkty zawierające ten składnik:

    Źródła witaminy B12 w diecie

    Witamina B12 jest syntezowana przez bakterie w łańcuchu pokarmowym ssaków, i za pośrednictwem wody lub pożywienia dociera do mięsa i organów zwierząt hodowlanych. Głównym źródłem witaminy B12 w diecie jest więc żywność pochodzenia zwierzęcego, tj. mięso, mleko, jaja i ryby, skorupiaki i podroby. Ponieważ B12 syntetyzowana jest przez niektóre drobnoustroje, obecność tej witaminy może być wyższa w produktach fermentowanych.

    Działanie witaminy B12:

    • przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego,
    • pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego,
    • pomaga w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu homocysteiny,
    • pomaga w utrzymaniu prawidłowych funkcji psychologicznych,
    • pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek,
    • pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego,
    • przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia,
    • odgrywa istotną rolę w procesie podziału komórek.

    Czy wiesz, że...?

    Witamina B12 bierze również udział w konwersji metylotetrahydrofolianu
    do tetrahydrofolianu, czyli aktywnej formy folianu.

    Właściwości witaminy B12 i przeciwskazania

    Metylokobalamina działa jako koenzym konwersji homocysteiny do metioniny. Z kolei metionina działa jako donor grupy metylowej w wielu reakcjach wymagających tej grupy, w tym w syntezie mieliny, serotoniny, dopaminy, noradrenaliny, DNA i fosfolipidów. Niedobór metioniny prowadzi również do niedoboru tetrahydrofolianu, niezbędnego związku do syntezy kwasów nukleinowych.

    Ponadto witamina B12 bierze również udział w procesach glukoneogenezy, syntezie DNA oraz katabolizmie lipidów. Jest również niezbędna do aktywności mutazy metylomalonylo-CoA, enzymu uczestniczącego w syntezie sukcynylo-CoA, będącego pośrednikiem w cyklu Krebsa.

    Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.

    Rola witaminy B12

    Witamina B12 jest niezwykle ważna w

    • procesie krwiotwórczym do tworzenia elementów morfotycznych krwi
    • funkcjonowania układu nerwowego i tworzenia osłonek nerwowych
    • regulacji procesów metabolicznych zależnych od tej witaminy.
    • metabolizmie tłuszczów i węglowodanów

    W świetle dowodów naukowych:

    • Przeprowadzono badania na grupie 180 kobiet w wieku od 20 do 59 lat. Kobiety podzielono dwie grupy. Pierwsza grupa otrzymywała witaminę B12 w dwóch postaciach (pojedyncza dawka 1000 µg domięśniowo, następnie 500 µg dziennie doustnie przez 3 miesiące lub placebo. Suplementacja zwiększyła poziom witaminy B-12 w surowicy oraz obniżyła całkowitą homocysteinę w osoczu [25].

    • 39 pacjentów (22 mężczyzn i 17 kobiet) w wieku około 80 lat włączono do badania, w którym podawano witaminę B12 w formie metylokobalaminy w postaci tabletek. Badanie wykazało wpływ witaminy B12 na obniżenie poziomu homocysteiny [26].

    Niedobory witaminy B12 w organizmie

    Częstość występowania niedoboru witaminy B12 jest na ogół wyższa wśród wegetarian i wegan, a także wśród osób starszych, kobiet w ciąży, niemowląt karmionych mlekiem matek z niedoborem witaminy B12 oraz ogólnie w krajach rozwijających się. Do niedoborów prowadzą także zaburzenia wchłaniania w żołądku i jelicie cienkim, wrodzone niedobory transkobalaminy II oraz zaburzenia metabolizmu witaminy B12. Ważne jest, aby osoby przyjmujące popularne środki przepisywane przy problemach z poziomem cukru miały świadomość, że są narażone na niedobory. Dlaczego tak się dzieje? Zaburzenia wchłaniania mogą wynikać z wpływu omawianych środków na błonę śluzową jelita krętego lub receptory błonowe.

    Niedobór witaminy B12 wpływa na zaburzenia krwiotwórcze, takie jak zaburzenie liczby erytrocytów lub stężenia hemoglobiny, może również wpływać na akumulacje homocysteiny. Objawami neurologicznymi niedoboru jest mrowienie czy drętwienie skóry i kończyn, zaburzenie koordynacji i niestabilny chód, stopniowo postępujące osłabienie, a także nietolerancja wysiłku i narastające duszności. Niedobór może mieć również wpływ na zaburzenie nastroju.

    Witamina B12 w czasie ciąży

    Witamina B12 (kobalamina) jest niezbędna do rozwoju płodu i dziecka. Poziom witaminy B12 u kobiet w ciąży jest ważny dla ich zdrowia, jak i właściwego wzrostu płodu. Dla kobiet w ciąży oraz karmiących zalecane dziennie spożycie jest większe niż dla kobiet nie będących w ciąży. W czasie ciąży witamina ta jest niezbędna, prawdopodobnie ze względu na jej rolę w syntezie DNA i syntezie metioniny. Metabolizm witaminy B12 ulega zmianie podczas ciąży i wpływa na wchłanianie jelitowe, zmiany stężeń w osoczu i transport łożyskowy. Aby pokryć zapasy płodu zalecane są większe dzienne poziomy spożycia witaminy B12. Metabolizm w okresie laktacji obejmuje mechanizm wydzielania i formowania się w mleku, wtedy również zalecane jest zwiększenie poziomu spożycia witaminy B12.

    Niski poziom kobalaminy podczas ciąży lub w okresie laktacji został powiązany z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi matki. Spożyta kobalamina w czasie ciąży i laktacji jest przenoszona na dziecko i prawdopodobnie nie poprawi stężenia kobalaminy u matki.

    Baza danych PubMed, która obejmuje artykuły z dziedziny medycyny i nauk biologicznych wskazuje na przeprowadzenie ponad 1,6 tys. badań naukowych witaminy B12 na ludziach.

    5
    Analizowanych badań
    5
    Wskazywało istotny statystycznie pozytywny wpływ na organizm

    Źródła:

    1. Zboch M., Gwizdak-Siwkowska B., Serafin J., Śmigórski K., Tyfel P., Leszek J.: Niedobór witaminy B12 jako czynnik rozwoju procesu otępiennego. „Medycyna Rodzinna” 2010, nr 1;
      https://www.czytelniamedyczna.pl/3291,niedobor-witaminy-b12-jako-czynnik-rozwoju-procesu-otepiennego.html
    2. PDF Ciężki niedobór witaminy B12 o nieznanej etiologii u 10-miesięcznej dziewczynki
      Małgorzata Zubowska1 , Beata Zalewska-Szewczyk1 , Wanda Stengert2 , Katarzyna Mycko1 , Wojciech Młynarski
    3. https://phmd.pl/resources/html/article/details?id=208973&language=pl
      2020, Biologiczna rola kobalaminy: przyczyny i skutki hipokobalaminemii na poziomie molekularnym, komórkowym, tkankowym i organizmu* Zuzanna Rzepka 1 , Mateusz Maszczyk 1 , Dorota Wrześniok 1
    4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25117994/
    5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29032242/
    6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26597770/
    7. https://www.bmj.com/content/349/bmj.g5226/rr/764190
    8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3875920/
    9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5312744/
    10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5370327/
    11. The role of vitamins in the prevention and treatment of thyroid disorders
      Krzysztof Sworczak, Piotr Wiśniewski
    12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18655403/
    13. https://jpma.org.pk/article-details/1394?article_id=1394
    14. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19900336/
    15. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24379898/
    16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8311243/
    17. https://www.mdpi.com/1420-3049/28/1/240
      Received: 21 October 2022 / Revised: 21 December 2022 / Accepted: 22 December 2022 / Published: 28 December 2022
    18. Gawęcki J. red.: Witaminy. Wydawnictwo AR w Poznaniu, 2002;
    19. Jarosz Rychlik, normy żywienia, 2020
    20. Gawęcki J., Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN, 2010;
    21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7832046/
    22. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29141978/
    23. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21664980/
    24. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3798919/
    25. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22915298/
    26. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9002374/

    Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.

    Odkryj nasze bestsellery: