Czym jest guarana i jakie ma działanie?

Guarana

Guarana - zawiera więcej kofeiny niż ziarna kawy

Guarana – co to jest? Guarana, czyli Sapindaceae Paullinia cupana Kunth to pnącze z lasów deszczowych, które zostało udomowione w lasach położonych pomiędzy dolnym Tapajós a dolną Maderą w brazylijskiej Amazonii ze względu na swoje bogate w kofeinę owoce. Ciekawostką jest, że owoc guarany przypomina ludzkie oko. Gdy dojrzewa, jego czerwona skórka i biały mezokarp pękają, odsłaniając czarne nasiona, które wyglądają jak tęczówka. Pomimo wczesnego używania guarany przez rdzennych mieszkańców, pierwsze raporty na temat korzyści wynikających z konsumpcji guarany pojawiły się już w XIX wieku. Ekstrakty z nasion Paullinia cupana były wykorzystywane w medycynie ludowej jako afrodyzjaki, toniki i stymulanty. Warto zauważyć, że jednym z głównych składników aktywnych tych ekstraktów jest kofeina, która odgrywa kluczową rolę w ich pobudzającym działaniu. Kofeina występuje naturalnie w około 60 gatunkach roślin. Znajdziemy ją m.in. w ziarnach kawy, orzechach kola, ziarnach kakaowca, owocach guarany i liściach herbaty, w tym yerba mate. Ile kofeiny ma guarana? Nasiona guarany zawierają najwięcej kofeiny spośród wszystkich innych roślin na świecie, a ich poziom może wynosić od około 2 do 7%.

Odkryj produkty zawierające ten składnik:

    Właściwości guarany. Jak działa na organizm?

    Guarana bogata jest w garbniki, procyjanidyny, saponiny i flawonoidy, takie jak katechiny i epikatechiny. W nasionach guarany znajdują się również w niewielkich ilościach teobromina i teofilina, które są alkaloidami z grupy ksantyn. Ksantyny to naturalnie występujące alkaloidy purynowe, które działają jako środki pobudzające ośrodkowy układ nerwowy.

    Właściwości guarany:

    • wspomaga kontrolę masy ciała
    • wspiera prawidłowy metabolizm tłuszczów.

    Właściwości kofeiny:

    • przyczynia się do zwiększenia wydajności wytrzymałościowej, co poprawia wydolność organizmu.
    • pomaga zwiększyć czujność umysłu i pomaga poprawić koncentrację podczas intensywnej aktywności mięśni.

    Kofeina wykazuje działanie pobudzające na ośrodkowy układ nerwowy, ośrodek naczynioruchowy, oddechowy, przemiany materii oraz termoregulacji. Pobudzenie ośrodka naczynioruchowego prowadzi do skurczu naczyń krwionośnych w jelitach i mózgu, co skutkuje przesunięciem krwi z jamy brzusznej do mięśni, mózgu oraz skóry. Taki skurcz naczyń krwionośnych powoduje również wzrost ciśnienia krwi. Czy guarana podnosi ciśnienie? Nasiona guarany ze względu na wysoką zawartość kofeiny mogą powodować podniesienie ciśnienia.

    Kofeina, która jest trimetyloksantyną jest antagonistą receptorów adenozynowych, które działają hamująco na ośrodkowy układ nerwowy, co prowadzi do zwiększenia czujności, zmniejszenia uczucia zmęczenia i poprawy koncentracji dzięki zwiększeniu przez kofeinę uwalniania neuroprzekaźników, m.in. katecholoamin (adrenaliny, dopaminy, serotoniny) oraz acetylocholiny.
    Kofeina działa jako inhibitor enzymów z grupy fosfodiesteraz, co prowadzi do zwiększenia stężenia cAMP (cykliczny 3’,5’-adenozynomonofosforan) w komórkach. cAMP jest uniwersalnym wtórnym przekaźnikiem wewnątrzkomórkowym, który uczestniczy w regulacji wielu procesów, takich jak metabolizm, ekspresja genów, apoptoza oraz proliferacja komórek. cAMP bierze udział nie tylko w rozpadzie glikogenu, ale także w procesach takich jak lipoliza, glukoneogeneza, ketogeneza, uwalnianie insuliny przez trzustkę oraz wielu innych procesach metabolicznych. Dzięki temu kofeina może poprawiać funkcje metaboliczne i wspierać procesy pamięciowe.

    Dodatkowo, kofeina ma zdolność do blokowania receptorów GABAA (γ-aminobutyric acid), co przyczynia się do zwiększenia poziomu pobudzenia i czujności. Promuje również uwalnianie kationów Ca2+ z komórek, co może wspierać skurcz mięśni i zwiększać wydolność fizyczną.

    Kofeina pobudza produkcję soku żołądkowego i oddziałuje na metabolizm organizmu.

    Zastosowanie guarany – kto powinien rozważyć przyjmowanie?

    Suplementację guaraną powinny rozważyć osoby chcące wspomóc organizm w utrzymaniu prawidłowej masy ciała poprzez utrzymanie prawidłowego metabolizmu tłuszczów.

    Czy wiesz, że...?

    Okres półtrwania kofeiny w organizmie kobiety ciężarnej znacznie się wydłuża. Powodem jest zmniejszona aktywność enzymu wątrobowego, który metabolizuje kofeinę o jedną trzecią w pierwszym trymestrze i o połowę w drugim trymestrze. Dlatego guarana w ciąży nie jest zalecana.

    Czy możliwy jest nadmiar guarany?

    U osób regularnie spożywających guaranę zawierającą kofeinę efekt działania jest mniejszy niż u osób spożywających ją od czasu do czasu. Badania wskazują, że już po kilku dniach regularnego spożywania dochodzi do rozwoju tolerancji organizmu na kofeinę, przez co wpływ kofeiny na ciśnienie krwi słabnie. U osób dorosłych kofeina jest prawie całkowicie metabolizowana przez wątrobę i nie kumuluje się w organizmie, jednak za dawkę toksyczną dla organizmu przyjmuje się 1000 mg.

    Czy guarana wchodzi w interakcje z lekami? Przeciwwskazania do stosowania

    Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.

    Suplementu diety z kofeiną nie spożywać z innymi produktami będącymi źródłem kofeiny lub innych składników o podobnym działaniu.

    Kofeina pochodząca z guarany może wchodzić w interakcje z różnymi lekami. Ze względu na antagonistyczne działanie kofeiny, osłabia efekt leków uspokajających i nasennych. Zwiększa natomiast działanie leków, które powodują częste skurcze serca. Na metabolizm kofeiny wpływają także różne substancje: pochodne kwasu barbiturowego przyspieszają jej metabolizm, podczas gdy np. doustne środki antykoncepcyjne i niektóre antybiotyki opóźniają jej przemiany w wątrobie. Co ciekawe, kofeina była dodawana do preparatów zawierających paracetamol i substancje z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych w celu zniesienia potencjalnego działania uspokajającego tych leków.

    Przeciwwskazania do stosowania guarany bogatej w kofeinę obejmują chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, a także zaburzenia pracy serca i układu krążenia, takie jak nadciśnienie i arytmia. Ze względu na łatwość, z jaką związek przenika do mleka matki, należy zachować ostrożność także w okresie laktacji.

    W świetle naukowych dowodów:

    • W podwójnie ślepym, kontrolowanym placebo badaniu przeprowadzonym na 26 ochotnikach wykazano, że ekstrakt z guarany standaryzowany na kofeinę poprawia pamięć oraz zwiększa czujność i nastrój w porównaniu do placebo, przy czym niższe dawki ekstraktu (37,5 mg i 75 mg) miały bardziej pozytywne efekty poznawcze niż wyższe dawki (150 mg i 300 mg) [7].

    • 8-tygodniowe, randomizowane, kontrolowane placebo badanie z podwójnie ślepą próbą, przeprowadzone na 67 osobach wykazało, że w grupie otrzymującej mieszaninę Ephedra sinica wraz z guaraną suplementacja prowadziła do większej utraty masy ciała i tkanki tłuszczowej w porównaniu z placebo [14].

    • Badanie in vitro przeprowadzone na linii komórkowej fibroblastów pochodzących od myszy, wykazało, że guarana zawierająca kofeinę ma działanie antyadipogenne, zmniejszając akumulację triacylogliceroli w komórkach, poprzez modulację ekspresji genów i miRNA związanych z adipogenezą oraz zwiększała translokację jądrową β-kateniny, co przyczynia się do hamowania tworzenia się komórek tłuszczowych [15].

    Jak suplementować guaranę? Dawkowanie

    Suplementy diety zawierające guaranę zawsze stosuj zgodnie z zaleceniami producenta, które umieszczone są na opakowaniu produktu.

    Do ciekawych źródeł guarany należą suplementy diety, w których w formie ekstraktu zamknięta jest w kapsułce twardej (np. pullulanowej). Dostępne są także tabletki lub guarana w proszku.

    Dawkowanie będzie różnić się między produktami, w zależności czy producent oferuje guaranę w proszku czy ekstrakt. Istotne jest, aby na etykiecie w zalecanym dziennym spożyciu producent deklarował standaryzację guarany na kofeinę, ponieważ można ją stosować w ilości do 400 mg na dobę, w porcjach podzielonych pod warunkiem, iż produkt nie zawiera innych składników o synergistycznym działaniu. Dodatkowo porcja kofeiny spożywana jednorazowo nie może przekraczać 200 mg.

    Guarana – skutki uboczne

    Kofeina pochodząca z guarany może powodować nadmierne pobudzenie (np. drżenie rąk, kołatanie serca) oraz zaburzenia snu, bóle głowy. Jako skutki uboczne wskazuje się także problemy żołądkowe.

    Guarana zamiast kawy?

    Czy może być stosowana guarana zamiast kawy? Zawiera ona około cztery razy więcej kofeiny niż kawa, dlatego również wykazuje działanie pobudzające.
    Po jakim czasie działa guarana? Guarana standaryzowana na kofeinę wykazuje dość szybkie działanie na organizm. Kofeina wchłaniania jest w 99% przez organizm, a już po 50 – 75 minutach obserwuje się maksymalne stężenie we krwi.

    Aktualnie, w bazie danych PubMed, zawierającej publikacje z obszaru medycyny i nauk biologicznych, zgromadzono około 40 badań potwierdzających efekty działania guarany.

    5
    Analizowanych badań
    5
    Wskazywało istotny statystycznie pozytywny wpływ na organizm

    Źródła:

    1. Kofeina w lekach i suplementach diety – znaczenie w lecznictwie. Robert Siwek, Ewa Witkowska-Banaszczak, Marcin Szamański. FarmPol, Tom 69 · nr 9 · 2013. 541 - 549
    2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6213346/
    3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2887323/
    4. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0308814612005717?via%3Dihub
    5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20492310/
    6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16533867/
    7. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S037851730600189X?via%3Dihub
    8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23220610/
    9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3523151/
    10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6520888/
    11. „KOFEINA - POWSZECHNY SKŁADNIK DIETY I JEJ WPŁYW NA ZDROWIE”. Regina Wierzejska. Rocz Panstw Zakl Hig 2012, 63, Nr 2, 141 – 147.
    12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11319627/
    13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5490614/
    14. „Effects of the consumption of guarana on human health: A narrative review”. Elizabeth A F S Torres 1, Ana Clara da C Pinaffi-Langley 1, Marcela de Souza Figueira 1, Karina Silva Cordeiro 1, Leonardo Dias Negrão 1, Maiara Jurema Soares 1, Cintia Pereira da Silva 1, Maria Carolina Zsigovics Alfino 1, Geni Rodrigues Sampaio 1, Adriano Costa de Camargo 2
      Compr Rev Food Sci Food Saf. 2022 Jan;21(1):272-295.
    15. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10277666/
    16. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10142384/
    17. https://phmd.pl/resources/html/article/details?id=141827&language=pl

    Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.

    Odkryj nasze bestsellery: