Olej lniany - właściwości, działanie, przeciwskazania

olej_lniany

Olej lniany – źródło kwasów omega-3

Olej lniany to powstająca w procesie tłoczenia (np. na zimno) nasion lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum) substancja oleista o żółtawym zabarwieniu i charakterystycznym, cierpkim zapachu przypominającym woń orzechów. Nasiona lnu zawierają około 26 – 45% oleju, z czego 22% pochodzi z łupiny a 4% z miąższu. Siemię lniane jest rośliną, należącą do rodziny Linaceae i znana jest od wieków. W epoce brązu ludzie zajmowali się uprawą oraz tłoczeniem nasion w celu uzyskania oleju, stosowali go starożytni Grecy i Rzymianie, a w starożytnym Egipcie olej lniany używany był w konserwantach i farbach (np. w malarstwie).

Odkryj produkty zawierające ten składnik:

    Olej lniany – czym jest?

    Jest źródłem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 oraz omega-6 (PUFA) i bioaktywnych związków (lignanów należących do grupy polifenoli). Wykazuje się, że poziomy kwasów tłuszczowych w nasionach zależą od rejonu geograficznego uprawy, terminu zbioru i warunków pogodowych. Bogate jest także w błonnik pokarmowy, przy czym 25% całej zawartości błonnika stanowi błonnik rozpuszczalny
    (β-glukan, pektyny, gumy), a 75% nierozpuszczalny (celuloza, hemiceluloza, lignany). Siemie lniane jest najbardziej zasobnym źródłem kwasu α-linolenowego (ALA), zawiera go około 53% i około 19% kwasu oleinowego oraz 12-17% kwasu linolowego (LA).

    Czy wiesz, że...?

    Konwersja kwasów ALA do EPA i DHA zależna jest od płci? W pracach naukowych wykazano różnicę konwersji do poszczególnych kwasów w zależności od płci.

    U mężczyzn konwersja do EPA wynosi 0,3 - 8%, do DHA nie przekracza 1%, natomiast u kobiet konwersja do EPA wynosi 21% a do DHA 9%.

    W jakich produktach występuje olej lniany? – Źródła oleju lnianego

    Pozyskiwanie oleju lnianego następuje na drodze procesu tłoczenia z nasion lnu, przy czym najlepiej jeśli jest prowadzone na zimno w niskiej temperaturze, w celu zachowania jak największej ilości cennych składników i kwasów tłuszczowych. Podwyższona temperatura wpływa na utlenianie tłuszczów i zmniejsza ilość tokoferoli (wit. E).

    Olej lniany stosowany jest w suplementach diety w formie kapsułek miękkich z wypełnieniem olejowym lub w postaci cieczy w butelce. Gdzie jest najwięcej oleju lnianego? Suplementacja kapsułkami z olejem ogranicza jego ilość w porcji ale korzystnie wpływa na dokładność dawkowania. Stosowanie oleju w butelce ułatwia spożycie większej ilości, jednak taka forma wiążę się z odczuwaniem intensywnego smaku oleju, co nie dla wszystkich osób może być komfortowe. W tym wypadku jako suplement diety zastosowanie znajdują kapsułki miękkie.

    Gdzie w organizmie występują kwasy tłuszczowe wchodzące w skład oleju lnianego?

    Kwasy omega-3 i omega-6 wchodzą w skład błon komórkowych wpływając na ich płynność i sztywność, a także przepuszczalność i ich funkcje. Można je zlokalizować np. w lipidach naskórka.

    Olej lniany – działanie i rola oleju lnianego w organizmie

    • Kwas alfa-linolenowy (ALA) - pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi (korzystne działanie występuje w przypadku spożywania 2 g ALA dziennie)
    • Kwas linolowy (LA) - pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi (korzystne działanie występuje w przypadku spożywania 10 g LA dziennie)
    • Kwas oleinowy- zastępowanie w diecie tłuszczów nasyconych tłuszczami nienasyconymi pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. Kwas oleinowy jest tłuszczem nienasyconym.

    W świetle naukowych dowodów:

    • W przeprowadzonym badaniu in vitro dowiedziono korzystny wpływ kwasu α-linolenowego i oleju lnianego na zahamowanie nadmiernej negatywnej reakcji na bodźce ludzkich komórek śródbłonka żyły pępowinowej. Wykazano także, że zbyt wysoki poziom ALA może powodować stres oksydacyjny komórek [13].

    • W badaniu in vitro emulsji z oleju lnianego wykazano, że wpływają one na znaczny wzrost zdolności do rozmnażania się komórek ludzkich fibroblastów i keranocytów skóry, wpływając na zahamowanie wzrostu negatywnych komórek organizmu [17].

    • Badanie oleju lnianego przeprowadzone w warunkach in vitro na ludzkich komórkach erytrocytów krwi obwodowej wykazało łagodzenie wywołanego podażą roztworu glukozy wzrostu dialdehydu malonowego i spadku L-glutationu (GSH). Wskazuje się, że olej lniany może wpływać na zapobieganie dysfunkcji błon erytrocytów w warunkach hiperglikemii i utlenianiu lipidów [18].

    • W badaniu klinicznym kontrolowanym podwójnie ślepą próbą, przeprowadzonym na 110 starszych osobach, które podzielono na dwie grupy: placebo i eksperymentalną, wykazano, że 3 g oleju lnianego dziennie przez 90 dni prowadzi do zwiększenia stężenia lipoprotein o dużej gęstości (HDL- zwane popularnie „dobrym cholesterolem”) [7].

    Właściwości oleju lnianego – za co odpowiada olej lniany?

    Istotna jest zawartość błonnika rozpuszczalnego w siemienu lnianym, który w organizmie może być metabolizowany do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które są wykorzystywane w organizmie jako źródło energii dla kolonocytów – komórek nabłonka jelitowego, a także jako substraty w szlakach wątrobowo-metabolicznych.

    Surowiec do pozyskiwania oleju lnianego zawiera witaminy takie jak np. niacyna lub witamina E w postaci tokoferolu, mającego właściwości przeciwutleniające, dlatego tokoferol naturalny i dodawany do oleju ma na celu zapobieganie jełczeniu tzn. pogorszeniu jakości wyrobu polegającą na zmianie smaku i zapachu. Opakowanie produktu z olejem lnianym ma wpływ na zachowanie jakości – zaleca się pakowanie w ciemne pojemniki w celu zapobiegania utleniania.

    Popularnym stylem żywieniowym w Polsce jest dieta typu zachodniego, w którym spożywane są produkty przetworzone, zawierające wysokie zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz kwasów omega-6. Aby organizm prawidłowo funkcjonował konieczna jest odpowiednia proporcja kwasów omega-3 do omega-6, najlepiej w stosunku 1:1. Ponieważ organizm człowieka nie potrafi syntezować tych kwasów eikozapentaenowego (EPA) i dokoheksaenowego (DHA) de novo, warto dostarczać prekursor tych kwasów omega-3 - kwas α-linolenowy (ALA). Na drodze przemian enzymatycznych zachodzących w organizmie może on w niewielkim stopniu ulegać konwersji do EPA i DHA dzięki wydłużaniu struktur i tworzeniu podwójnego wiązania w kwasie wyjściowym.

    Ciekawym faktem jest, że olej lniany może wpływać na zwiększenie poziomu ALA w matczynym mleku, nie zwiększając poziomu DHA. By zwiększyć poziom DHA w mleku wskazuje się spożywanie oleju rybiego lub owoców morza. Istotną kwestią jest jednak ograniczenie w spożywaniu ryb w celu zwiększenia poziomu kwasów omega-3 w organizmie ze względu na możliwą reakcję alergiczną. Przewagą oleju lnianego jest to, że siemię lniane i pozyskany z niego olej jest dobrze tolerowany, a alergie mogą wystąpić tylko sporadycznie.

    Baza danych PubMed, która obejmuje artykuły z dziedziny medycyny i nauk biologicznych wskazuje na przeprowadzenie ponad stu badań klinicznych produktów z olejem lnianym na ludziach.

    6
    Analizowanych badań
    6
    Wskazywało istotny statystycznie pozytywny wpływ na organizm

    Źródła:

    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501895/
    2. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0753332206003465?via%3Dihub
    3. „Quality characteristics of edible linseed oil” M. Nykter, H. Kymäläinen. AGRICULTURAL AND FOOD SCIENCE Vol. 15 (2006): 402–413.
    4. „Linseed Oil Profile Active Ingredient Eligible for Minimum. Risk Pesticide Use” Brian P. Baker and Jennifer A. Grant
    5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29688571
    6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28470492
    7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26543357
    8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10056498/
    9. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17268413
    10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21088453
    11. https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/effects-of-n3-fatty-acids-from-flaxseed-oil-on-genetic-and-metabolic-profiles-in-patients-with-gestational-diabetes-mellitus-a-randomised-doubleblind-placebocontrolled-trial/4E739E6FEDF4705E120586A0B8906F8B
    12. https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/intervention-with-flaxseed-and-borage-oil-supplements-modulates-skin-condition-in-women/BBCCBB4F29A6E5DCA6C7B9513C7AFA37
    13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28940033/
    14. https://eurjmedres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40001-023-01203-6
    15. https://www.mdpi.com/2227-9032/11/3/395
    16. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2405844019359110
    17. https://www.researchgate.net/publication/316881787_Flax_oil_from_transgenic_Linum_Usitatissimum_selectively_inhibits_in_vitro_proliferation_of_human_cancer_cell_lines
    18. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3459705/
    19. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7754144/
    20. Wojciech Kolanowski FUNKCJE I PRZEMIANY METABOLICZNE WIELONIENASYCONYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH OMEGA-3
      W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLVI, 2013.
    21. Jarosz M. red.: Normy żywienia dla populacji polskiej- nowelizacja. Wydawca Instytut Żywności i żywienia. Warszawa 2012;
    22. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8260041/
    23. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7501097/

    Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.

    Odkryj nasze bestsellery: