Glutation – właściwości, działanie, przeciwwskazania
Glutation – co to?
To naturalny tripeptyd (γ-l-glutamylo-l-cysteinylo-glicyna), który zbudowany jest z trzech aminokwasów: kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Zawiera grupę tiolowa – SH pochodzącą od aminokwasu cysteiny, co wpływa na wiele funkcji tego peptydu - stąd jego skrótowa nazwa GSH. Budowa glutationu jest nietypowa dla białek, ponieważ zamiast wiązania peptydowego między cysteiną (grupa aminowa -NH2) a kwasem glutaminowym (grupa α-karboksylowa -COOH) zawiera wiązanie z grupą γ-karboksylową. Dzięki temu glutation chroniony jest przed działaniem degradacyjnym enzymu aminopeptydazy. Występuje w każdej komórce organizmu ludzkiego. Odkryty został przez De-Rey-Pailhade’a w 1888 roku, jednak dopiero w latach 70-tych wyjaśniono jego rolę w procesach zachodzących w organizmie.
Odkryj produkty zawierające ten składnik:
Właściwości glutationu
Glutation bierze udział w syntezie białek, transporcie aminokwasów czy aktywacji i regulacji enzymów. Uczestniczy także w usuwaniu metali z komórek . Bierze udział w utrzymaniu jednolitości błony komórkowej. Glutation odgrywa istotną rolę w organizmach roślin, ssaków, mikroorganizmów i ludzi.
Gdzie występuje glutation w organizmie ludzkim?
Synteza tego tripeptydu następuje w hepatocytach (komórkach wątrobowych). Po wytworzeniu w wątrobie glutation jest transportowany do komórek organizmu. Peptyd ten występuje w kardiomiocytach, hepatocytach oraz erytrocytach. Gdzie najwięcej glutationu znjadziemy? Aż 90% zlokalizowane jest w cytozolu, mniejsze ilości w mitochondriach i retikulum endoplazmatycznym. Występuje także w niewielkiej ilości w osoczu czy w płynie powlekającym płuca , a wysokie zapotrzebowanie poza płucami wykazują jak wspomniano czerwone i białe krwinki, nerki, mózg, serce, jelita, a w czasie zwiększonego wysiłku także mięśnie.
Glutation – w czym występuje?
Produkty bogate w glutation to świeże owoce (pomarańcza, jabłka) oraz warzywa (szparagi, marchew, ziemniaki). W jakich produktach jeszcze jest glutation? W mięsie - szynce, kurczakach, wołowinie. Źródłem glutationu są także zboża czy masło orzechowe. Co ciekawe, w nabiale glutation nie występuje. Spożywając pokarm dostarczane są aminokwasy, które są prekursorami glutationu. Sugeruje się, że spożyty glutation rozkładany jest do aminokwasów składowych w procesie trawienia, w związku z czym żywność nie jest dobrym źródłem omawianego tripeptydu, natomiast spożywanie żywności będącej źródłem aminokwasów budujących glutation jest bardziej wskazana.
Rys. 1 – Cząsteczka glutationu [32].
Czy wiesz, że...?
Poziom glutationu w pożywieniu zależny jest od sposobu w jaki produkt jest przechowywany lub konserwowany? Co ciekawe, świeża żywność ma zbliżone stężenie do mrożonej.
Jak sprawdzić poziom glutationu?
Glutation w organizmie występuje w dwóch postaciach – zredukowanej GSH oraz utlenionej GSSG. Formą aktywną jest glutation zredukowany. Reagując z wolnymi rodnikami z formy zredukowanej powstaje glutation utleniony, który jest nieaktywny. Jak sprawdzić poziom glutationu w organizmie? Należy wykonać badanie określające stosunek glutationu zredukowanego do glutationu utlenionego. Wynik badania określa stan oksydacyjno-redukcyjny komórki. Występowanie wyższego wskaźnika wyniku badania jest korzystniejsze dla organizmu.
Niedobór glutationu – przyczyny
Poziom glutationu w komórkach i tkankach zmniejsza się wraz z wiekiem, co jest następstwem spadku aktywności enzymu syntetazy γ-glutamylocysteiny, utleniania i wzrostu degradacji. Wprowadzane do organizmu ksenobiotyki także mają znaczący wpływ na spadek stężenia tripeptydu.
Glutation – suplementacja i dawkowanie
Często polecana jest suplementacja glutationu w formie np. tabletki czy kapsułki, jednak biorąc pod uwagę powyższe, suplement ten może nie przynosić efektów. Internauci często zadają pytanie: jak uzupełnić glutation w organizmie? Jaki glutation wybrać? Aby wpłynąć na przyswajalność można suplementować glutation liposomalny. Budowa liposomu została opisana w artykule dotyczącym fosfolipidów – zachęcamy do jego przeczytania. Na korzystny transport glutationu w suplemencie diety wpłynie także substancja, z jakiej zbudowana jest kapsułka. Dobrym rozwiązaniem będzie kapsułka odporna na działanie kwasów żołądkowych, chroniąc substancję przed rozkładem w żołądku. Badania zwiększenia poziomu glutationu w organizmie przeprowadzano podając pacjentom glutation dożylnie w zastrzykach czy wlewach poprzez podaż kroplówki.
Prekursorem do syntezy glutationu poza aminokwasami pochodzenia naturalnego jest N-acetylo-l-cysteina (NAC), która jest pochodną L-cysteiny zawierającą resztę acetylową. Budowa ta chroni związek w trakcie transportu z układu pokarmowego do krwi, skąd następuje dalszy transport przez błony komórkowe do komórek. Wskazuje się także na korzystnie wpływające na syntezę glutationu działanie ostropestu plamistego i występującej w niej sylimarynie.
W niektórych przypadkach, którym towarzyszy obniżony poziom glutationu, sylimaryna może wpływać na jego wzrost nawet o 35%, co idzie w parze z przyśpieszeniem detoksykacji ksenobiotyków.
Kofaktorami GSH są także witaminy z grupy B (B1, B2, B6, B12, kwas foliowy), witamina E oraz witamina C. Selen (składnik enzymu peroksydazy glutationowej) jest ściśle powiązany z glutationem, a jego niski poziom wpływa na obniżenie wydajności GSH.
W świetle dowodów naukowych:
Przeprowadzone badanie in vitro wykazało wpływ glutationu na zapobieganie negatywnemu działaniu utleniającego nadtlenku wodoru, który prowadzi do wzmożonego zaprogramowanego w organizmie zniszczenia komórek [1].
Badanie prowadzone in vitro potwierdziło tezę, że niski poziom glutationu prowadzi do degeneracji hodowlanych neuronów dopaminergicznych. Spadek poziomu GSH prowadził do utleniania wiązań podwójnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (np. Omega-3) i tym samym wytwarzania nadtlenków [28].
W przeprowadzonych badaniach pobrano nasienie i osocze od mężczyzn mających problemy z zapłodnieniem partnerki i od mężczyzn, którzy nie wykazywali tej cechy. Wykazano, że plemniki osób z problemami wykazują znacznie niższe poziomu glutationu niż ejakulat mężczyzn z prawidłową ruchliwością plemników [11].
Ciekawe badanie in vitro wpływu zredukowanego glutationu i dymu papierosowego wykazało, że zwiększenie wewnątrzkomórkowego poziomu GSH złagodziło przepuszczalność nabłonka komórek pęcherzykowych [10].
Badanie in vitro wykazało, że wzrost poziomu GSH w komórkach po traktowaniu ich N-acetylo-l-cysteiną wpływał na wydłużenie ich żywotności w porównaniu do komórek w hodowli kontrolnej, z obniżonym poziomem GSH [12].
Glutation – przeciwskazania
Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.
Glutation – cena
Suplement diety z glutationem może mieć szeroki zakres cenowy. Proszek zamknięty w zwykłych kapsułkach czy w tabletkach może kosztować mniej, jednak jego suplementacja nie będzie wystarczająco efektywna. Glutation liposomalny będzie droższy, na co wpływ ma wysoki koszt procesu liposomalizacji i związane z nim technologie, o których możesz przeczytać na naszym blogu. Zamknięcie surowca w kwasoodpornej kapsułce o opóźnionym uwalnianiu, będzie się wiązało z wyższą dostępnością GSH dla komórek, niestety cena może również być wyższa.
Baza danych PubMed, która obejmuje artykuły z dziedziny medycyny i nauk biologicznych wskazuje na przeprowadzenie ponad 2,5 tysiąca badań klinicznych produktów z glutationem na ludziach.
Źródła:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24409809/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0009898199001096?via%3Dihub
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3628138/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5438472/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5549431/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8975622/
- https://docplayer.pl/905775-Glutation-twoj-klucz-do-zdrowia.html
- B. Bukowska, Glutation: Biosynteza, czynniki indukujące oraz stężenie w wybranych jednostkach chorobowych, Medycyna Pracy, nr 55 (6) 2004
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9292733/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8004308/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9557837/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3402554/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2696075/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7571047/
- „Różne oblicza biologicznej roli glutationu” Anna Bilska, Agata Kryczyk, Lidia Włodek Katedra Biochemii Lekarskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. Postepy Hig Med Dosw. (online), 2007
Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.
