Cynk – właściwości, działanie, objawy niedoboru i suplementacja

cynk

Cynk w diecie: Jakie są jego źródła i dlaczego jest tak ważny?

Cynk jest kofaktorem ponad 300 enzymów i odgrywa kluczową rolę w wielu procesach fizjologicznych, w tym w homeostazie kości. Pomaga w utrzymaniu prawidłowej płodności i funkcji rozrodczych oraz prawidłowego poziomu testosteronu we krwi, a także jest niezbędny dla pięknych włosów, paznokci i skóry.

Jego zawartość w organizmie to 2 do 4 g a najwyższe stężenie znajdziemy w mięśniach szkieletowych (60%), kościach (30%), wątrobie (5%) i skórze (5%).

Odkryj produkty zawierające ten składnik:

    Źródła cynku w diecie

    Najefektywniejszym źródłem cynku są produkty odzwierzęce- wątróbka cielęca czy wieprzowa, jaja, ryby i sery podpuszczkowe. W produktach roślinnych znajdziemy go w dyni, białej fasoli, kaszy gryczanej. Trzeba mieć jednak na uwadze że z tego rodzaju produktów będzie mniej przyswajalny dlatego zwolennicy diety wegańskiej lub wegetariańskiej powinni rozważyć suplementację cynku.

    Właściwości cynku w organizmie

    W organizmie człowieka pełni funkcje katalityczne, strukturalne i regulacyjne. Niedobór cynku prowadzi do poważnych komplikacji mózgu, trzustki, wątroby, nerek i narządów rozrodczych. Niezwykle skuteczny jest również w modulowaniu odpowiedzi układu odpornościowego, dzięki czemu organizm lepiej radzi sobie z czynnikami szkodliwymi i poprawia reakcje alergiczne oraz odporność na patogeny.

    W sposób bezpośredni lub pośredni bierze udział w przemianach białek, tłuszczów i węglowodanów, a także przemianach energetycznych, jest niezbędny do produkcji i/lub funkcjonowania wielu hormonów, np. pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu testosteronu we krwi.

    Jest antagonistą kadmu i ołowiu oraz przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu witaminy A.

    Właściwości antyoksydacyjne

    Cynk wykazuje działanie przeciwutleniające i hamuje utlenianie nienasyconych kwasów tłuszczowych.Jest integralną częścią centrów aktywnych wielu enzymów antyoksydacyjnych należących do naturalnej obrony organizmu przed stresem oksydacyjnym.

    Badania wskazują, że spożywanie cynku pozytywnie wpływa na enzymy, m.in. dysmutazę ponadtlenkową (SOD), katalazę (CAT), peroksydazę glutationową (GPX).

    Męski makroskładnik

    Odpowiednia podaż cynku jest niezwykle ważna u mężczyzn planujących założenie rodziny ponieważ ma wpływ na reprodukcję. Pomaga w utrzymaniu prawidłowej płodności i funkcji rozrodczych oraz odpowiedniego poziomu testosteronu we krwi.

    Jest niezbędnym pierwiastkiem mającym udział w podziałach komórkowych i różnicowania powstających komórek oraz odgrywa ważną rolę w spermatogenezie. Jest niezbędny w procesie ochrony komórek rozrodczych i zapewnia prawidłową ruchliwość plemników, a jego niedobór wpływa na integralność plemników.

    Również prostata zawiera dużo wewnątrzkomórkowego cynku, który działa jako przeciwutleniacz i odgrywa rolę w utrzymaniu stabilności genomu. Badania sugerują, że cynk odgrywa ważną rolę w metabolizmie testosteronu w gruczole krokowym człowieka i jest niezbędny do prawidłowego rozwoju jąder.

    Czy wiesz, że….?

    Wchłanianie cynku z diety wynosi od 20 do 40% a niektóre składniki odżywcze, takie jak błonnik i szczawiany, dodatkowo ograniczają jego przyswajalność.

    Kobieca strona cynku

    Niemniej istotny będzie dla Pań które chcą zadbać o piękną skórę, włosy i paznokcie ponieważ cynk pomaga zachować ich zdrowie.

    Bierze udział w regulacji melanogenezy, a niedobór cynku wpływa na niedostateczną ilość pigmentu, łamliwość paznokci, suchość i wypadanie włosów, pojawianie się niedoskonałości skóry i jej suchość oraz występowanie rozstępów skórnych. Równie istotną rolę pełni w procesie gojenia ran, redukcji patogennych bakterii oraz może regulować produkcję sebum.

    Podaż cynku jest wskazana w stanach dermatoz skóry oraz w zaburzeniach wypadania włosów, a jego obecność w surowicy zmniejsza liczbę grudkowatych niedoskonałości skóry.

    Również dla gospodarki hormonalnej jest istotny ponieważ stanowi inhibitor 5-alfa-reduktazy czyli przyczynia się do hamowania aktywność enzymu który katalizuje konwersję testosteronu do dużo aktywniejszego androgenu jakim jest dihydrotestosteron (DHT). A to właśnie zaburzona gospodarka androgenowa objawiać się może u Pań wieloma niepożądanymi objawami jak niedoskonałości skóry czy pojawianie się owłosienia w miejscach charakterystycznych

    Jaki cynk wybrać?

    Badania wykazały że najlepsze wchłanianie wykazują cytrynian i glukonian cynku. Z kolei tlenek cynku wpada gorzej dlatego jest mniej efektywny w suplementacji, a siarczan może nie być atrakcyjny dla wielu osób ze względu na niższe walory sensoryczne.

    Można stosować preparat solo gdy planujemy suplementację cynku celowaną. Jeżeli jednak chcemy wesprzeć nasz organizm w konkretnym obszarze można zastosować połączenia. Koncentrując się na odporności warto połączyć cynk z witaminą C, D oraz rutyną a w przypadku dbałości o skórę, włosy i paznokcie dobrze jest dodać biotynę, krzem, siarkę czy witaminy z grupy B. Obecnie suplementując dietę zaleca się dawkę do 15 mg cynku na dobę.

    W świetle dowodów naukowych:

    • Cynk jest znany ze swoich antyoksydacyjnych właściwości co potwierdzają badania- suplementacja zwiększa obniżone parametry, w tym dysmutazę ponadtlenkową (SOD), katalazę (CAT), peroksydaza glutationowa (GPX) czy glutation (GSH) [6].

    • Już w latach 70 ubiegłego wieku badano skuteczność cynku w walce z niedoskonałościami. Porównano efektywność doustnego cynku w stosunku do minocykliny- antybiotyku z grupy tetracyklin. Udowodniono, że cynk i badany antybiotyk są tak samo skuteczne w walce z ostrymi niedoskonałościami skóry [21].

    Przeciwwskazania

    Zarówno niedobory jak i nadmiar cynku może okazać się szkodliwy dla organizmu. Długotrwałe przyjmowania dużych dawek cynku może skutkować obniżeniem odpowiedzi immunologicznej, zmniejszenie stężenia frakcji HDL-cholesterolu i niedobory miedzi w organizmie. Nadmiar może również wpływać na metabolizm żelaza.

    O ostrym zatruciu mogą świadczyć bóle żołądka i głowy, nudności, utrata apetytu, biegunka.

    Kiedy zastosować suplementację cynku:

    • dla prawidłowej płodności i prawidłowych funkcji rozrodczych
    • dla ochrony komórek przed stresem oksydacyjny
    • dla wsparcia układu odpornościowego
    • dla utrzymania prawidłowego poziomu testosteronu
    • dla zdrowych paznokci, włosów i skóry
    • dla zdrowych i mocnych kości
    • dla utrzymania funkcji poznawczych

    Baza danych PubMed, która obejmuje artykuły z dziedziny medycyny i nauk biologicznych wskazuje na przeprowadzenie ponad 2,7 tys. badań klinicznych z zastosowaniem cynku.

    29
    Analizowanych badań
    29
    Wskazywało istotny statystycznie pozytywny wpływ na organizm

    Źródła:

    1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7463674/
    2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31963946/
    3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28853101/
    4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32340289/
    5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36152810/
    6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31828721/
    7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35218585/
    8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33485965/
    9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32059605/
    10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3901420/
    11. EFSA Dietary Reference Values for nutrients Summary report 2017
    12. Jarosz M. red.: Normy żywienia dla populacji polskiej- nowelizacja. Wydawca Instytut Żywności i żywienia. Warszawa 2012;
    13. Lek. Alicja Romaszkiewicz, prof. dr hab. n. med. Roman Nowicki Rola suplementacji cynku i witaminy A w profilaktyce i leczeniu chorób skóry.
    14. The Essential Toxin: Impact of Zinc on Human Health
      Laura M. Plum, Lothar Rink and Hajo Haase. Int. J. Environ. Res. Public Health 2010
    15. Znaczenie cynku dla organizmu ludzkiego w aspekcie suplementacji tego pierwiastka Importance of zinc for the human body in the aspect of zinc supplementation Izabela Mońka, Danuta Wiechuła
    16. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3207614/
    17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6200703/
    18. https://jddonline.com/articles/the-clinical-effects-of-zinc-as-a-topical-or-oral-agent-on-the-clinical-response-and-pathophysiologi-S1545961613P0542X
    19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35437093/
    20. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32860489/
    21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/145237/

    Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.

    Odkryj nasze bestsellery: