Laktaza - właściwości, działanie, przeciwskazania
Laktaza – enzym trawienny
Laktaza jest enzymem trawiennym. Ogólne działanie enzymów polega na rozkładzie lipidów, węglowodanów i białek. Laktaza wytwarzana jest w organizmie ludzkim przez kosmki jelitowe. Gdzie występuje laktaza? Znajduję się na rąbku szczoteczkowym jelita cienkiego. Ma zdolność hydrolizowania dwucukru laktozy (zwanej cukrem mlecznym) do pojedynczych cukrów prostych: glukozy i galaktozy. Laktaza inaczej nazywana jest β-galaktozydazą.
Wykluczając lwa morskiego, laktoza jest głównym disacharydem obecnym w mleku wszystkich ssaków, i stanowi kluczowe źródło kalorii z diety w życiu noworodków.
Aby laktoza mogła zostać wchłonięta w jelitach, konieczne jest rozłożenie jej do monosacharydów, co zachodzi dzięki laktazie.
Gdy brak w organizmie laktazy, lub gdy wykazuje się zmniejszoną jej aktywność, dochodzi do występowania niekorzystnego obciążenia osmotycznego w jelicie cienkim, a także fermentacji disacharydu przy udziale flory bakteryjnej (mikrobiomu), prowadząc do produkcji gazów, kwasu mlekowego czy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Powstałe gazy (metan, wodór) powodują dyskomfort w organizmie w okolicach brzucha, dając typowe objawy nietolerancji laktozy.
Co ciekawe, niedobór omawianego enzymu ma różny poziom w zależności od przynależności do grupy etnicznej i lokalizacji geograficznej. Około 5 – 15% populacji północno-środkowej Europy i Ameryki Północnej, do 40% w krajach śródziemnomorskich, i aż 65 do 90% populacji Afryki, Ameryki Południowej i Azji boryka się z problemem niedoboru laktazy. Niedobór może być wrodzony (całkowity brak aktywności enzymu) lub wtórny, który następuje w wyniku problemów zdrowotnych lub przebytych operacji, w których uszkodzony został rąbek szczoteczkowy błony śluzowej w jelicie cienkim. Po okresie niemowlęcym i odstawieniu od mleka matki może wystąpić obniżenie laktazy w jelitach, prowadząc do pierwotnego nieprawidłowego wchłaniania laktozy. Jednak objawy nietolerancji zależne są nie tylko od poziomu laktazy, ale i od motoryki przewodu pokarmowego, flory bakteryjnej i dawki spożytej laktozy.
Odkryj produkty zawierające ten składnik:
W jakich produktach występuje laktaza? – źródła laktazy
Laktaza jest enzymem naturalnie występującym w organizmie ssaków, jednak, gdy obserwuje się jej niedobór lub całkowity brak zastępowana jest enzymami egzogennymi. Zewnętrzne źródła laktazy mogą stanowić tabletki zawierające ten enzym. W jakich produktach jeszcze jest laktaza? Jako suplementy znajdują zastosowanie także kapsułki twarde (np. pullulanowe). Suplementy diety z laktazą stosuje się przed spożyciem produktów mlecznych.
Czy wiesz, że...?
Dostępne w bazie PubMed publikacje wykazują, że laktaza może mieć pochodzenie drobnoustrojowe (drożdże, grzyby), np. Aspergillus oryzae lub Kluyveromyces lactis? Badania dowodzą, że enzym ten cechuje się wyższą skutecznością, gdy pochodzi z drożdży K. lactis, niż z grzybów A. niger.
Właściwości laktazy – na co pomaga laktaza?
Powszechnie wiadomo, że produkty mleczne bogate są w wapń, stanowią także źródło białka, potasu, witaminy B i D. Problem nietolerancji laktozy, może prowadzić do wykluczenia nabiału z diety (wyłączenie produktów mlecznych stanowi jeden z elementów diagnostycznych). W konsekwencji dieta uboższa jest w niezbędne minerały i składniki, co może skutkować powikłaniami zdrowotnymi (np. wapń jest budulcem kości). Aby uniknąć wykluczenia produktów z diety, zastosowanie mogą znaleźć egzogenne źródła laktazy, które wpłyną na przyswajalność laktozy. Należy jednak pamiętać, że podstawą prawidłowego odżywiania jest zbilansowana dieta. Producenci żywności oferują produkty bez laktozy, które w pełni spełniają funkcje odżywcze, nie wywierając negatywnego wpływu na organizm, związanego z obecnością laktozy. Na rynku dostępna jest szeroka gama produktów, w tym m.in. sery białe bez laktozy, żółte, mleko czy jogurty.
W świetle naukowych dowodów:
W badaniu prowadzonym in vitro inkubowano próbki kału w celu zbadania skutków biochemicznych i bakteriologicznych, które wywołuje laktoza, laktuloza oraz popularny składnik antybiotyków. Wykazano, że laktoza i laktuloza zmniejszają liczbę flory tlenowej w kale i prowadzą do obniżenia jego pH. Przyczyną może być wpływ dwucukrów na stężenie amoniaku [17].
Przeprowadzono badanie kontrolowane placebo, w którym wykazano, że tabletki z laktazą spożyte przez osoby borykające się z problemem trawienia laktozy, podczas spożywania mleka z laktozą zmniejszyły poziom wodoru w wydychanym powietrzu i obniżyły dyskomfort związany z objawami trawiennymi w porównaniu do placebo [6].
W trwającym rok, randomizowanym badaniu krzyżowym, kontrolowanym placebo, w którym udział wzięły osoby z problemami trawienia laktozy wykazano, że w grupie badawczej, stanowiącej 47 osób, którym podawano 4500 FCC laktazy w postaci doustnego suplementu diety i jednoczesnej podaży laktozy obniżony był poziom wodoru w wydychanym powietrzu i zmniejszony dyskomfort towarzyszący objawom trawiennym, w porównaniu do placebo [10].
Laktaza – przeciwskazania
Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.
Baza danych PubMed, która obejmuje artykuły z dziedziny medycyny i nauk biologicznych wskazuje na przeprowadzenie ponad 130 badań klinicznych enzymu laktazy na ludziach.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4923703/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19496347/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7284493/
- https://www.mdpi.com/2072-6643/7/9/5380/htm
- https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2009.1236
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1534729/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3111243/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30617948/
- https://link.springer.com/article/10.1007/s42399-021-00792-9
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/jgh3.12463
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9347088/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7325051/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8572811/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30504935/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9761758/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022316623015432
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9145447/
Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.
