Fosfolipidy - właściwości, działanie, przeciwskazania

W błonach komórkowych ssaków znajduje się ponad 1000 różnych fosfolipidów, które mogą być w prawie wszystkich tkankach (łącznie z mózgiem) syntezowane de novo. Prekursorami do syntezy zachodzącej w retikulim endoplazmatycznym jest kwas fosfatydowy oraz diacyloglicerol. Zauważalna jest różnica w budowie dwuwarstw lipidowych na poziomie komórkowym, np. w zwróconej w stronę cytoplazmy wewnętrznej części błony obserwuje się wyższą zawartość fosfatydyloetanoloaminy, fosfatydyloseryny i fosfatydyloinozytolu, natomiast zewnętrzna strona zawiera głównie fosfatydylocholinę i sfingomielinę, jednak poziomy te mogą być zmienne w zależności od obszaru mózgu.

W najważniejszych narządach ssaków, takich jak mózg, wątroba i nerki, fosfolipidy kumulują się, pełniąc kluczowe role w wielu aspektach fizjologii i funkcji komórkowej. Fosfolipidy pełnią funkcje regulacyjne w organizmach pośrednio przez metabolity, oraz bezpośrednio. Uczestniczą w szeregu zdarzeń komórkowych – regulują fizjologię mitochondriów, przekazywanie sygnałów międzykomórkowych a także w apoptozie komórek. Badania donoszą, że fosfolipidy są nośnikami niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) do mózgu, w tym tak ważnego kwasu dokozaheksaenowego DHA. Fosfolipidy, będące fundamentalnymi składnikami komórkowymi, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu funkcjonowania i integralności błon komórkowych utrzymując odpowiedni potencjał membranowy. W efekcie, fosfolipidy nie tylko stanowią barierę oddzielającą wnętrze komórki od zewnętrznego środowiska, ale także biorą udział w licznych procesach komórkowych, takich jak transport substancji. Poprzez te mechanizmy, fosfolipidy są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania i przetrwania komórek w różnorodnych środowiskach.

Sfingomielina – obecna jest w mózgu i tkance nerwowej w dużej ilości. Jest ważnym składnikiem mieliny, która pełni rolę warstwy osłonowej otaczającej aksony neuronów i zapewnia izolację, umożliwiając szybkie przewodzenie impulsów nerwowych.

Glicerofosfolipidy – prawie w 90% wchłaniane w jelicie. Większa część hydrolizowana jest przez enzym zwany fosfolipazą trzustkową. Warto zauważyć, że około 20% fosfolipidów jelitowych wchłania się bez pomocy procesu hydrolizy. Związki te włączają się do lipoprotein o dużej gęstości, skąd mogą zostać przeniesione do narządów.

Fosfatydyloseryna –należy do klasy kwasowych fosfolipidów. Znajduje się w komórkach nerwowych, a także w mózgu stanowiąc 13-15% fosfolipidów kory mózgowej. Występuje w błonach cytoplazmatycznych stanowiąc miejsce dokowania białek niezbędnych do aktywacji najistotniejszych szlaków sygnałowych.

Fosfatydylocholina – wbudowuje się w błony komórkowe wątroby, występuje również w śluzie jelitowym.

Nie zaleca się stosowania składnika u osób szczególnie wrażliwych jak np. u kobiet w ciąży i karmiących oraz u dzieci bez uprzedniej konsultacji specjalistycznej.