Colostrum - właściwości, działanie, przeciwskazania
Dzięki trwającej tysiąclecia ewolucji ssaki przystosowały organizm do dostarczania siary i mleka dojrzałego młodym, co jest podstawową funkcją ich przetrwania. W ciągu kolejnych dwóch tygodni od porodu intensyfikuje się aktywacja wydzielnicza, co skutkuje zwiększeniem objętości wydzielanego przez gruczoł mleka. Wydzielina ta nazywana jest mlekiem dojrzałym. Za co odpowiada kolostrum? Ta wykształcona przez tysiące lat zdolność do wytwarzania mleka przez ssaki, zapewnia młodym optymalne źródło pożywienia, składników mineralnych i witamin w pierwszych miesiącach życia.
Częściowo otwarta bariera krew-mleko w gruczole sutkowym w okresie okołoporodowym jest przyczyną dysproporcji pomiędzy składem siary a mlekiem. Jaka jest zatem różnica pomiędzy siarą a mlekiem dojrzałym? Siara zawiera wyższą ilość immunoglobulin (Ig) niż mleko. Różnica jest także zauważalna w poziomie składników odżywczych np. białek, lipidów a także witamin i minerałów.
Odkryj produkty zawierające ten składnik:
Czym jest kolostrum?
Siara (colostrum) to wytworzona jeszcze przed porodem wydzielina gruczołu sutkowego, która jest wydzielana w pierwszych 24 godzinach po porodzie.
W czym występuje kolostrum?
Jedynym źródłem i produktem bogatym w kolostrum jest siara matczyna. Niemniej jednak, dostępne są na rynku suplementy diety na bazie kolostrum, które pozyskiwane są głównie z siary krowiej przetwarzanej w sposób zachowujący jej wyjściowe właściwości.
Pomimo stwierdzenia faktu, że obróbka cieplna może prowadzić do denaturacji bioaktywnych białek, ich ilość w kolostrum będzie wystarczająca aby nadal wywierać wpływ na organizm . Laktorefyna, która również występuje w siarze, jest składnikiem wrażliwym na ciepło, natomiast bioaktywne peptydy, takie jak np. IGF-1 wykazują mniejszą wrażliwość na zwiększoną temperaturę. Aby zachować biologiczną aktywność składników, suplementy diety powinny zawierać kolostrum produkowane przy pomocy procesu liofilizacji, podczas którego zachowana jest optymalna temperatura oraz wykazywać standaryzację związków aktywnych (np. PPR, Ig czy laktoferyna).
Właściwości i działanie kolostrum
Siara bydlęca zwana często colostrum bovinum, bogata jest w składniki odżywcze, między innymi: proteiny (kazeina, laktoferyna), lipidy, minerały (wapń, potas, sód, magnez, cynk i żelazo), jak również aminokwasy (lizyna, fenyloalanina, histydyna czy prolina), cytokiny oraz czynniki wzrostu czy enzymy. Zawiera również w swoim składzie immunoglobuliny, inaczej nazywane przeciwciałami. Występujące immunoglobuliny w siarze lub mleku nie różnią się od tych, które występują we krwi czy w wydzielinach błon śluzowych. Komórki nabłonka sutka transportują immunoglobuliny za pośrednictwem mechanizmów receptorowych, a gdy podczas ssania następuje wyrzut mleka przeciwciała są przenoszone z gruczołu sutkowego, przedostają się do przewodu pokarmowego noworodka. Powszechnie uważa się, że wiązanie przeciwciał na powierzchni sutka następuje przy pomocy specyficznych receptorów.
Wyróżnia się trzy główne klasy immunoglobulin:
Wyróżnia się trzy główne klasy immunoglobulin:
IgG (85 – 90%, w tym izotyp IgG1, który stanowi około 80 – 90%). Izotypy IgG1 i IgG2 to główne przeciwciała, które występują w surowicy. IgG to immunoglobuliny monomeryczne. Ich podstawową strukturą są dwa identyczne lekkie łańcuchy polipeptydowe o masie 23 kDa oraz dwa identyczne ciężkie łańcuchy o masie 53 kiloDaltony (kDa). Wszystkie cztery łańcuchy połączone są razem poprzez wiązania dwusiarczkowe. Całość cząsteczki przypomina kształtem literę „Y”.
IgM (5%) - pojawiają się gdy następuje narażenie organizmu na kontakt z antygenem, charakteryzują się jednak niską swoistością, co ma wpływ na ich skuteczność.
IgA (7%) - jest podstawową immunoglobuliną, która występuje głównie w wydzielinie błony śluzowej, odgrywając rolę w mechanizmach immunosupresyjnych.
IgM oraz IgA należą do immunoglobulin polimerycznych, czyli merów połączonych ze sobą poprzez oddziaływania kowalencyjne z pomocą łączącego łańcucha.
Ciekawostką jest to, że w siarze i mleku krowim podstawową immunoglobuliną jest IgG, a w mleku ludzkim IgA. Okres półtrwania IgG w surowicy jest dłuższy (1–3 tygodnie) niż IgA lub IgM (1–2 dni).
Rysunek 1 - cząsteczka IgG
źródło: https://link.springer.com/article/10.1007/s00216-007-1391-z
Czy wiesz, że...?
Poziom immunoglobulin w siarze bydlęcej jest wyższy niż w mleku dojrzałym około 100 krotnie? Ciekawą informacją jest fakt, że Ig w siarze stanowi aż 80% całkowitej zawartości białka, natomiast w mleku dojrzałym to zaledwie 1-2% białka.
W siarze występuje wiele składników aktywnych, z pośród których nie można pominąć:
- laktoferyna – to glikoproteina, która ma zdolność wiązania żelaza i obecna jest w płynach biologicznych (siara, nasienie, łzy, pot a także ślina). Jej stężenie spada już w przeciągu kilku godzin od porodu, a w mleku dojrzałym jest obecna w dużo niższym stężeniu. Laktoferyna bydlęca jest w ponad 70% homologiczna z ludzką laktoferyną.
- polipeptyd bogaty w prolinę - to peptyd zawierający wysoką zawartość reszt
- proliny (22%).
- kazeina – fosfoproteina stanowiąca około 75% białek mleka krowiego.
- laktoza – dominujący sacharyd w siarze bydlęcej, stanowiący 2,5%, który występuje w mniejszej ilości w mleku dojrzałym.
- tłuszcze – siara bydlęca zawiera około 7% tłuszczu, w tym wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6. 65-75% składników kwasów tłuszczowych w siarze bydlęcej stanowią kwasy nasycone, około 24-28 % jednonienasycone, a wielonienasycone stanowią 4-5%.
- cytokiny – są to białka, które zaangażowane są w sygnalizację komórkową, nie biorą udziału w homeostazie komórkowej, jednak są istotne, aby stymulować odpowiednie działania.
Kolostrum bydlęce zawiera cytokiny o ważnym biologicznie znaczeniu, w tym: TNF-α, granulocyty, makrofagi i GMCSF (czynnik stymulujący tworzenie kolonii granulocytów i makrofagów) oraz interleukinę.
Siara bydlęca – przeciwwskazania
Siara bydlęca zawiera w swoim składzie kazeinę oraz laktozę, dlatego nie rekomenduje się stosowanie przez osoby wykazujące nietolerancje.
W świetle dowodów naukowych
Przeprowadzono badanie in vitro, w którym testowano wpływ białek serwatkowych siary bydlęcej, która pochodziła od krów poddawanych immunizacji. W badaniu wykazano, że preparat z siary powodował agregację zawieszonych bakterii Streptococcus mutans/ Streptococcus sobrinus, a także zmniejszał ich przyleganie [10].
Po kolejnym badaniu prowadzonym między innymi in vitro zasugerowano, że siara bydlęca może mieć wpływ na układ żołądkowo-jelitowy [11].
Baza danych PubMed, która obejmuje artykuły z dziedziny medycyny i nauk biologicznych wskazuje na przeprowadzenie 107 badań klinicznych siary bydlęcej na ludziach.
Źródła:
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022030220304392
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022030221000497
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352364621000249
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17579844/
- https://www.mdpi.com/2072-6643/15/16/3626
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8402036/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8228205/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3257684/
- https://link.springer.com/article/10.1007/s00216-007-1391-z
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9839215/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27100711/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27442696/
- https://www.mdpi.com/2072-6643/13/1/265
„Milk immunoglobulins and complement factors” Hannu Korhonen, P. Marnila and H. S. Gill British Journal of Nutrition (2000), 84, Suppl. 1, S75±S80
Publikowane informacje mają charakter wyłącznie informacyjny i nie powinny zastępować indywidualnych konsultacji lekarskich. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub terapeutą przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii. Wydawca nie dąży do nawiązania relacji lekarz-pacjent ze swoimi czytelnikami. Nie bierze również odpowiedzialności za wiarygodność, skuteczność lub prawidłowe stosowanie informacji umieszczonych na stronie, ani za ewentualne problemy zdrowotne wynikające z omówionych terapii.
